MENU
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Małgorzaty.

Dodał: StaSta° - Data: 2018-04-18 18:41:21 - Odsłon: 1114
Lata 1920-1925

Data: 2015:11:30 10:06:46   ISO: 200   Ogniskowa: 50 mm   Aparat: NIKON CORPORATION NIKON D90   Przysłona: f/5.6   Ekspozycja: 1/6 s  


Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Małgorzaty – zabytkowy kościół rzymskokatolicki, zajmujący wraz z klasztorem oo. Augustianów Eremitów obszar mieszczący się między ulicami Skałeczną, Augustiańską, Paulińską oraz Skałką w krakowskiej dzielnicy Kazimierz.
Zespół ten jest jednym z najlepszych przykładów architektury gotyckiej w Polsce. Smukła i strzelista sylwetka świątyni, różnorodność form i detalu architektonicznego, bogactwo pamiątek średniowiecznych wyróżniają ten zespół w europejskim budownictwie z czasów dojrzałego gotyku.
Powstanie tego zespołu klasztornego w powstającym właśnie mieście Kazimierz związane jest ze sprowadzeniem przez Kazimierza Wielkiego z Pragi augustianów, zakonu mendykanckiego. Miało to miejsce w 1342 – z tą datą wiąże się rozpoczęcie budowy zespołu klasztornego, a dokładniej wschodniego ramienia klasztoru z kaplicami św. Tomasza i św. Doroty. Król chciał, aby założone przez niego nowe miasto Kazimierz prócz kościoła parafialnego pw. Bożego Ciała posiadało nowy kościół, równie piękny, jak świątynie sąsiedniego wówczas Krakowa. Było to pokłosie konfliktów radców krakowskich z ojcem monarchy, Władysławem Łokietkiem. W roku 1378 zostało konsekrowane przez biskupa krakowskiego Jana Bodzantę prezbiterium kościoła. Budowa korpusu nawowego trwała potem długie lata (zasadniczo prace zakończono w 1426), a jej realizacja zupełnie odbiegała od zamierzonej koncepcji, co wykorzystał około 1404 Ścibor ze Ściborzyc, fundując na miejscu pierwotnego przęsła zachodniego kaplicę św. Moniki. W 1443 wskutek trzęsienia ziemi runęło sklepienie nawy – odbudowywano je do 1505. Na rok 1448 datuje się ukończenie budowy nawy południowej i kruchty, której inicjatorami byli ród Lanckorońskich oraz biskup Zbigniew Oleśnicki. Z XV stulecia pochodzi wolnostojąca dzwonnica.
W XVI w. kościół nawiedziły kolejne kataklizmy – powódź w 1534 oraz pożar w 1556. Z kolei w trakcie potopu szwedzkiego urządzono tutaj lazaret. Mimo tych przeciwności losu, w 1634, na miejscu poliptyku augustiańskiego (znajdującego się obecnie w Galerii Sztuki Dawnej Polski Muzeum Narodowego w Krakowie), wzniesiono obecny wczesnobarokowy ołtarz główny, zaś w 1766 kaplicę bł. Izajasza Bonera.
Lata zaborów dla kościoła były najcięższymi; jeszcze w 1786 dotknęło go trzęsienie ziemi. Wkrótce potem Austriacy, którzy przejęli władzę w Krakowie, dokonali kasacji zakonu (powrócił tu w 1814), zamienili kościół na skład broni, a następnie na magazyn słomy i siana. Stan kościoła był na tyle tragiczny, że w 1827 Senat Wolnego Miasta Krakowa zamierzał go zburzyć. Interwencja biskupa Skórkowskiego i następnie utworzenie w 1833 komitetu odnowy kościoła spowodowały, że zespół ten nie podzielił losu wielu zburzonych w tym okresie zabytków. Odnową kierowali Karol Knaus i Karol Kremer.
W okresie międzywojennym przez pewien czas w budynkach klasztornych funkcjonowała bursa studencka. Podczas okupacji hitlerowskiej niemal wszystkich zakonników wywieziono do obozów koncentracyjnych. W 1942 został kościołem parafialnym. W okresie komunistycznym rozwiązano w Polsce zakon augustianów, który został reaktywowany w Krakowie dopiero w 1993 roku. Od lat 70. są prowadzone kolejne prace konserwatorskie (m.in. odkryto kilka fragmentów polichromii z przedstawieniem św. Jana Ewangelisty).
Jest to kościół trójnawowy, bazylikowy, bezwieżowy, bez transeptu. Pięcioprzęsłowe prezbiterium zakończone jest pięciobocznie, ma późnogotyckie sklepienie gwiaździste. Z kolei korpus nawowy ma jedynie cztery przęsła, co jest efektem zaniechania budowy planowanego przęsła piątego. Obecne sklepienie nawy głównej kościoła pochodzi z XIX wieku i jest drewnianą imitacją poprzedniego, zniszczonego w czasie trzęsienia ziemi.
Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne, co podkreśla czystość linii architektonicznych. Najcenniejszymi dziełami sztuki są trójkondygnacyjny barokowy ołtarz główny z 1634, z obrazem przedstawiającym mistyczne zaślubiny św. Katarzyny pędzla Andrzeja Wenesty oraz znajdujący się w nawie południowej poźnorenesansowy (ok. 1603) nagrobek Wawrzyńca Spytka Jordana, pochodzący z warsztatu Santiego Gucciego. W nawie południowej znajduje się ponadto renesansowy (ok. 1580) obraz alegoryczny Koło Śmierci, a także przedstawienie Matki Boskiej Kotwicznej. W nawie północnej wisi cykl barokowych obrazów augustiańskich autorstwa Zachariasza Dzwonowskiego, ucznia Tomasza Dolabelli. Ciekawostką jest figura św. Rity – czczona szczególnie w Ameryce Południowej, na Filipinach, a także tu, w zakonie augustiańskim w Krakowie (Nowenna do św. Rity).
W kościele znajduje się dwoje cennych XIX-wiecznych organów. Mniejsze, na emporze w prezbiterium, zostały ukończone w 1867 przez krakowskiego organmistrza Ignacego Wojciechowskiego, większe (28-głosowe), na emporze zachodniej w szafie zaprojektowanej przez Karola Knausa są ukończonym w 1896 dziełem lwowskiego organmistrza Jana Śliwińskiego.
Od południa przylega do kościoła późnogotycka kruchta z dwoma portalami o bogatej kamiennej dekoracji rzeźbiarskiej. Od strony południowo-zachodniej sąsiaduje natomiast z klasztorem gotycka, surowa kaplica św. Moniki, służąca jako oratorium dla sióstr augustianek – posiadają one dom zakonny po drugiej stronie ul. Skałecznej, połączony z tą kaplicą krytym gankiem nad ulicą (wybudowanym w 1728).
Od północy sąsiaduje z kościołem gotycki klasztor augustianów z wirydarzem i krużgankami. Na krużgankach zachował się zespół renesansowych i gotyckich fresków, a wśród nich Misericordia Domini (ok. 1470, przemalowany w XVI w., otoczony kultem), Św. Augustyn nadaje regułę augustianom" (ok. 1425), Ukrzyżowanie (poł. XVI w.). Jednak najcenniejszym freskiem jest gotycko-renesansowy, cudowny i otoczony szczególnym kultem, wizerunek Matki Boskiej Pocieszenia, znajdujący się w wydzielonej z krużganków kaplicy. Jest to prawdopodobnie najstarszy cudowny wizerunek maryjny w Polsce. Do krużganków przylega również gotycka kaplica św. Doroty, będąca najstarszą częścią kompleksu klasztornego).

  • /foto/8457/8457567m.jpg
    1832
  • /foto/8457/8457560m.jpg
    1876
  • /foto/9257/9257325m.jpg
    1881
  • /foto/8808/8808413m.jpg
    1883
  • /foto/8226/8226487m.jpg
    1886
  • /foto/7224/7224862m.jpg
    1890 - 1891
  • /foto/7784/7784587m.jpg
    1890 - 1900
  • /foto/8457/8457353m.jpg
    1898
  • /foto/8604/8604135m.jpg
    1910 - 1920
  • /foto/8457/8457526m.jpg
    1927
  • /foto/9501/9501629m.jpg
    1935
  • /foto/8523/8523697m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/8255/8255005m.jpg
    1982
  • /foto/7302/7302019m.jpg
    2009
  • /foto/7302/7302020m.jpg
    2009
  • /foto/7302/7302021m.jpg
    2009
  • /foto/7302/7302022m.jpg
    2009
  • /foto/7302/7302023m.jpg
    2009
  • /foto/7256/7256153m.jpg
    2018
  • /foto/7256/7256158m.jpg
    2018
  • /foto/9544/9544818m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544822m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544823m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544824m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544825m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544826m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544827m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544828m.jpg
    2021
  • /foto/9544/9544829m.jpg
    2021

Polska w krajobrazie i zabytkach , Wydawnictwo Tadeusza Złotnickiego , Warszawa 1930

Poprzednie: Cmentarz wojskowy Strona Główna Następne: Cmentarz wojskowy


StaSta | 2018-04-18 18:41:48
Fot. Jan Bułhak.