Mauzoleum Hohenzollernów na Wzgórzu Strażniczym zbudowano na planie kwadratu z czerwonego piaskowca na kształt greckiej świątyni w porządku doryckim. Mauzoleum wzorowano na podobnym obiekcie z Berlina-Charlottenburg z lat 20 XIX w., ale nie jest dokładnie ustalone kiedy mauzoleum powstało. Na mapach z lat 90. XIX w. jeszcze go nie ma, natomiast pierwszy pochowek wzmiankuje się na 1898 r. (księżna Maria Fryderyka v. Sachsen-Altenburg). Nie jest też jasne kto i kiedy zaprojektował mauzoleum, czy był to Ferdynand Marinus (budowniczy pałacu, który zmarł 10 lat przed pierwszym pochówkiem), czy już jego syn. Budowę Mauzoleum zlecił książe Albrecht - ulokowano je w ustronnym miejscu, około pół godziny drogi spacerem z pałacu, pośród dorodnych daglezji osiągających nawet 2 metry w obwodzie pnia. Wewnątz mauzoleum znajdowała się na podwyższeniu z dwoma biegami schodów kolumnada i miejsce na katafalk, w dół zejście schodami prowadziło do krypty grobowej. W Mauzoleum spoczęli:

1) Marie (Friederike Leopoldine Georgine Auguste Alexandra Elisabeth Therese Josephine Helene Sophie) von Sachsen-Altenburg (1854–1898)
2) jej mąż - Albrecht (Fryderyk Wilhelm Mikołaj Albrecht) Hohenzollern (1837-1906), Wielki Komtur Joannitów, syn Albrechta Hohenzollerna (1809-1872) i Marianny Orańskiej (1810-1883)
oraz ich trzej synowie:
3) Friedrich Wilhelm Viktor Karl Ernst Alexander Heinrich Hohenzollern (1880-1925)
4) Wilhelm Friedrich Karl Ernst Joachim Albrecht Hohenzollern (1876-1939)
5) Wilhelm Ernst Alexander Friedrich Heinrich Hohenzollern (1874-1940)

Mauzoleum zostało zbeszczeszczone przez żołnierzy Armii Czerwonej w 1945 r. Zwłoki pochowanych tam członków rodziny książęcej miały być sprofanowane. Pogłoski mówią o wsadzaniu ciał na rowery i strzelaniu do wywleczonych zwłok (do dziś zachowane postrzeliny na północnej ścianie). Z historycznych przekazów, jakie zostawili nam pierwsi polscy osadnicy wynikało, że po wejściu do niezniszczonego jeszcze wtedy mauzoleum pałacowego w Kamieńcu Ząbkowickim można było dostrzec charakterystyczną kobaltową poświatę. Nadawała ona temu miejscu niezwykłą aurę. Prawdopodobnie dopiero w późniejszych latach próbowano wysadzić obiekt (skala rozrzutu bloków kamiennych). W czasach PRL nie zrobiono nic dla przywrócenia budowli z ruin. Od 2012 r., gdy gmina Kamieniec Ząbkowicki podjęła się rewitalizacji zespołu pałacowo-parkowego, obiekt znalazł się w planach renowacji, co udało się zrealizować w 2018 r. Dnia 13 października 2018 r. odbyła się uroczystość otwarcia odbudowanego mauzoleum. Na początku uroczystości głos zabrał Marcin Czerniec - wójt gminy Kamieniec Ząbkowicki. Następnie wręczono podziękowania osobom zaangażowanym w rewitalizację obiektu. W dalszej części uroczystości odnowiony zabytek został poświęcony i udostępniony zwiedzającym. Jednym z ciekawych rozwiązań jest holograficzna prezentacja w krypcie mauzoleum. Wykonawcą prac rewitalizacyjnych była firma ALFA-EDGAR Witkowski i Woroniecki z Wrocławia, a koszt inwestycji to prawie 1.9 mln zł, z czego ponad 1 mln zł pochodzi ze środków UE (RPO WD 2014-2020).

(moose, dzięki informacjom od Sławomira Radzika - administratora pałacu)