Autor:MT°,
Data dodania: 2005-06-04 21:30:12,
Aktualizacja: 2005-06-04 21:30:12,
Odsłon: 7745
Stopień wodny Janowice został zbudowany w latach 1912 - 1916 w okresie realizacji drugiego etapu wielkiego programu kanalizacji Odry.
Elektrownia Wodna "Janowice" wchodzi w skład stopnia wodnego Janowice przegradzającego koryto rzeki Odry na 232,405km szlaku żeglugowego. Stopień ten został zbudowany w latach 1912 - 1916 w okresie realizacji drugiego etapu wielkiego programu kanalizacji Odry. W ramach pierwszego etapu zbudowano w latach 1888 - 1897 dwanaście stopni wodnych ze śluzami komorowymi o długości 55m i szerokości 8m.
Początkowo uważano, że kanalizacja Odry od Kożla do ujścia Nysy Kłodzkiej wystarczy, jednak prognozy nie sprawdziły się i już od 1907 r. rozpoczęto dalszą przebudowę drogi wodnej. Prace trwały do 1922 roku - powstało wówczas 10 nowych stopni wodnych.
Z tego też okresu 1912 - 1922 pochodzi stopień wodny w Janowicach. W jego skład wchodziła ówcześnie:
śluza pociągowa , jaz kozłowo - iglicowy (przebudowany w 1990 roku na jaz sektorowy) oraz zabudowania (dyżurka, szopa jazowa oraz
"budynki mieszkalne" ).
Zdjęcie nr 1
W 1920 roku rozpoczęto budowę elektrowni wodnej w oparciu o istniejące piętrzenie. W tym celu po północnej stronie wykonano kanał dopływowy równoległy do śluzy i oddzielony od niej wałem ziemnym zamknięty komorami turbin i upustem płuczącym.
Nad kanałem dopływowym na wysokości głowy dolnej śluzy wybudowano most drogowy służący do komunikacji obsługi stopnia oraz mieszkańcom Janowic. Na komorach turbin postawiono zaś budynek maszynowni i rozdzielni.
Elementy hydrozespołów zamontowanych w elektrowni dostarczano drogą wodną. W tym celu w płd. - wsch. narożniku budynku zamontowano stalowego żurawia za pomocą którego podzespoły wciągano z poziomu barki na poziom posadzki maszynowni, skąd dalszy transport odbywał się już suwnicą. Masywne zakotwione wsporniki żurawia pozostały do dziś. Obok elektrowni wzniesiono budynek mieszkalny majstra (kierownika) elektrowni.
W budynku maszynowni zamontowano dwa hydrozespoły, turbiny Francisa z regulatorami i generatorami. Producentem części energetycznej była firma "Siemens - Schuckert", a pozostałe urządzenia dostarczyła firma "F. Schichau - Elbing". łączna moc zainstalowana to 1,1 MW
Zdjęcie nr 2
Zdjęcie nr 3
Zdjęcie nr 4
Po II wojnie światowej od sierpnia 1946 roku elektrownia została poddana koniecznemu remontowi, po czym rozpoczęto jej eksploatację. Do pażdziernika 1946 roku czynny był tylko jeden turbozespół, w następnych latach zaczęto wykorzystywać jednak pełną moc elektrowni.
W 1971 roku zmodernizowano sekcję wlotową komór turbinowych i upustu płuczącego montując jednocześnie samojezdną czyszczarkę krat firmy "J.M. Voith, Heidenheim" z 1924 roku przewiezioną z
Elektrowni Wodnej Północnej . Czyszczarka ta nadal pełni swoją funkcję w janowickiej elektrowni.
W latach 1993 - 1997 wykonano prace remontowo - budowlane dotyczące całego budynku elektrowni m.in. wykonano remont dachu, zmieniono część stolarki okiennej i drzwiowej, wyremontowano niektóre pomieszczenia budynku, a także odnowiono elewację, ogrodzenie oraz podjazdy do elektrowni.
Elektrownia Janowice z zachowanymi i czynnymi hydrozespołami pochodzącymi z czasów budowy jest nierozerwalnie związana z historią stopnia wodnego w Janowicach stanowiąc wraz z nim historyczną i przestrzenno - funkcjonalną całość. Na tej podstawie obiekty zostały objęte ochroną prawną i figurują w rejestrze zabytków, pozostając jednocześnie pod ścisłą opieką Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
