Bitwa nad Kaczawą rozegrała się 26 VIII 1813r. W czasie bitwy naprzeciw siebie stanęły: napoleońska Armia Bobru dowodzona przez marszałka Jakuba Macdonalda (70.000 żołnierzy) i prusko-rosyjska Armia Śląska dowodzona przez feldmarszałka Leberechta Blüchera (90.000 żołnierzy).
Wojska francuskie znajdowały się w ofensywie i nacierały w kierunku Złotoryja-Jawor. Blücher tu właśnie, na sprzyjającym dla siebie terenie, zdecydował się powstrzymać ofensywę przeciwnika.
Decydujący bój rozegrał się na obszarze czworoboku wytyczonego miejscowościami: Warmątowice. Bielowice, Winnica, Janowice Duże. Teren ten zamknięty byt od północy rzeką Kaczawą, od zachodu i południa Nysą Szaloną. Obie rzeki byty wezbrane i rozlane w wyniku padających od kilku dni ulewnych deszczy.
Wojska rosyjski-pruskie zajmowały teren płaskowyżu. Na podejściu do niego Francuzi musieli sforsować obie rzeki oraz pokonać strome i rozmyte stoki płaskowyżu. Przeszkody te sprawiły, że spora część ich sił nie weszła do walki, bądź zajęła swe pozycje za późno.
Bitwę stoczono na bagnety i szable, gdyż broń palna okazała się bezużyteczna w strugach deszczu. Nie zawiodły jedynie armaty. Artyleria rosyjsko-pruska znakomicie rozlokowana na południe od Warmątowic zadała Francuzom znaczne straty i zmusiła do odwrotu, który odbywał się pod ciągłym ostrzałem artyleryjskim. Wyrządził on szczególne spustoszenie i powiększył chaos wśród oddziałów francuskich stłoczonych przy jedynej przeprawie mostowej w Krajowie.
Bitwa nad Kaczawą nie miała wielkiego znaczenia strategicznego. Nie mniej spowodowała, że Francuzi ostatecznie wycofali się ze Śląska. Dla Prusaków zaś, była pierwszym zwycięstwem nad armią napoleońska, która do tej pory zadawała im wyłącznie bolesne ciosy.
Pokonane w Rosji armie napoleońskie cofając się wyzwoliły w całych Niemczech fale patriotyzmu i odrodzenia narodowego po klęsce w 1807 r. Kampania śląska (maj - wrzesień 1813r.) i udział w niej Ślązaków była wykorzystywana do podkreślania silnych związków tej prowincji z państwem pruskim, którego władanie na tej ziemi trwało dopiero kilkadziesiąt lat.
Pamięć o Kampanii była żywa w świadomości Ślązaków. Już w 1817r. uroczyście oddano cześć poległym i chwałę zwycięzcom odsłaniając pomnik na wzgórzu koło Bielowic. Później uroczystości takie odbywały się regularnie.
Największe uroczystości rocznicowe odbyły się w sto lat po bitwie. W roku 1909, w Duninie wzniesiono pawilon muzealny (przetrwał do dziś). W tym czasie powstało wiele pomników, tablic pamiątkowych i obelisków - w Legnicy, Krotoszycach, Chojnowie, Złotoryi, Lwówku Śląskim, Budziszowie, Brachowie, Krajowie, Smokowicach, Bielowicach, Warmątowicach, Legnickim Polu, Kościelcu i Janowicach Wielkich. W setną rocznicę bitwy nad Kaczawą, w Duninie wybudowano kamienny kopiec, a we Wrocławiu dla upamiętnienia Kampanii 1813 roku oddano do użytku Jahrhunderthalle (dziś Halę Ludową).
W 125 rocznicę Bitwy nad Kaczawą, burmistrz Legnicy Werner Elsner powiedział, że równina legnicka, to jedno z najważniejszych pól bitewnych Europy, myśląc także o bitwie z Tatarami w 1241r. w Legnickim Polu i bitwie pod Pątnowem w 1760r.