MENU
Kościoł Mariacki w Legnicy - najstarszy kościoł ewangelicki na Dolnym Śląsku na fotografii z końca XIX wieku. Niewątpliwie zdjęcie niniejsze stało się wzorem dla późniejszych kart pocztowych i . Widoczna zabudowa mieszkalna wraz z przyległym średniowiecznym murem obronnym (patrz także ) została rozebrana przed 1899 r.

Dodał: Kosa25° - Data: 2017-04-13 13:29:24 - Odsłon: 2387
Lata 1880-1890


Kościół Ewangelicki Marii Panny jest najstarszym legnickich kościołem farnym. Dzieje budowlane naszego kościoła pozostają jednak do schyłku średniowiecza spowite w mroku. Jego początki wg historyków niemieckich sięgają drugiej połowy XII w., kiedy to Bolesław Wysoki ok. 1170 r. nieopodal zamku wybudował niewielki jednonawowy, prawdopodobnie drewniany, kościółek. W roku 1192 wzniesiono na miejsce starego, który okazał się za mały, nową budowlę z kamienia łamanego-piaskowca. Pierwsze wzmianki o istnieniu kościoła pochodzą z dokumentu klasztoru lubiąskiego z roku 1195, w którym wymienia się targ obok kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Legnicy. W roku 1203 wymienia się po raz pierwszy proboszcza tego kościoła. Z kolei w 1208 r. Henryk Brodaty darowuje klasztorowi w Trzebnicy dziesięciny z parafii Najświętszej Marii Panny, której potwierdzenie istnienia nastąpiło w roku 1218. Ten pierwszy murowany kościół był kościołem romańskim, położonym w północno- zachodniej części obecnej budowli. Był on kościołem jednonawowym, zakończonym od wschodu krótkim prezbiterium z półkolistą apsydą. Kolejna przebudowa przypada na okres panowania Henryków Śląskich. W owym czasie była to budowla bazylikowa o trójnawowym korpusie z bardzo wąskimi nawami bocznymi i prosto zamkniętym, wydłużonym prezbiterium. Świątynię wzniesiono z cegły i ciosów piaskowca. 9 kwietnia 1241 roku, według kronikarza Jana Długosza, Henryk Pobożny modlił się w legnickim kościele Mariackim przed wyruszeniem na bitwę znaną w historii jako bitwa pod Legnicą.
W rocznikach Jana Długosza możemy znaleźć ciekawe słowa: Kiedy książę Henryk wychodził ze swoimi oddziałami z miasta Legnicy, by podjąć wojnę z Tatarami, ze szczytu kościoła NMPanny, w którym poprzedniego dnia złożono ofiary Boskiemu Majestatowi dla zapewnienia bezpieczeństwa jemu i jego wojsku, zsunął się kamień i spadł koło głowy jadącego w swej wspaniałej zbroi księcia i omal nie rozbił mu głowy. Ten wypadek uznali wszyscy za ostrzeżeni z nieba, albo – jak było rzeczywiście – za zła wróżbę. Wskazywał on niezawodnie na niebezpieczeństwo, na które w starciu, w mającej nastąpić walce, miał się narazić książę Henryk i jego wojsko.
Kościół, z którego wyruszył książę Henryk II Pobożny na bitwę z Tatarami był, kilka wieków później, pierwszym kościołem ewangelickim w Legnicy i jednym z pierwszych kościołów ewangelickich na Śląsku. Obecnie jest kościołem parafialnym Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Legnicy. W jego wnętrzu bitwa pod Legnicą została przedstawiona na dwóch witrażach, odnowionych przez legnicką parafię ewangelicką w roku 1992. Pierwszy wykonany przez Otto Linnemanna w roku 1905 ukazuje postać Henryka Pobożnego podczas nabożeństwa przed bitwą. Drugi wykonany również w 1905 roku przez Carla de Bouche, umieszczony w nawie ołtarzowej, przedstawia scenę znalezienia ciała księcia Henryka przez jego matkę Jadwigę, uznawaną w kościele rzymskokatolickim za świętą.
25 maja 1338 r. podczas pożaru miasta doszczętnie płonie kościół Marii Panny. W roku 1362 mówi się także o spalonej plebani kościoła Mariackiego. Na mocy decyzji podjętej przez Radę Miejską Legnicy w latach 1362-1386 kościół odbudowano i przekształcono w budowlę halową. Nowo zbudowany kościół pod względem powierzchni był około czterokrotnie większy od poprzedniego. Był teraz trójnawową, siedmioprzęsłową halą wzniesioną na planie bazyliki. Wnosząc z niezbyt wiarygodnego znaku mistrza murarskiego zakrystia została powiększona jeszcze w XIV wieku, następnie około 1417 roku wybudowano podwójną kaplicę ufundowaną przez cech sukienników. W kontrakcie kończącym budowę w roku 1403 występuje, tak jak w kościele św. Piotra, mistrz Clawis- parlier, murarz Heinrich Berynger, Niccloss Becker, Hensil Rosenig, Petsche Pfaffendorf. Potem w latach 1450-1468 rozbudowana bryła kościoła przez proboszcza i kanonika Martina Cromera poprzez dobudowanie chóru (zapoczątkowanego w 1468r.) i podwyższenie nawy środkowej, została przekształcona w kościół bazylikowy, który swój charakterystyczny kształt otrzymał poprzez podwyższenie południowej wieży w 1484 r.
Rozbudowa wnętrza była trudna ze względu na graniczenie kościoła od strony wschodniej z uliczką, która była niezbędna do obrony murów miejskich. Tak więc zdecydowano się na przesklepienie uliczki i wybudowanie chóru na tym sklepieniu, tak, że jego ściana wschodnia dotykała do ówcześnie znajdujących się tam budynków plebani. W roku 1487 wieża kościoła po uprzednim podwyższeniu została zaopatrzona w nowy miedziany hełm. W roku 1602 wieża ta została poddana renowacji. W 1660r. hełm tej wieży został ponownie zniszczony. W 1674r. nastąpił remont kościoła, a w 1689r. remont wieży na której zostały zawieszone nowe dzwony.
11 marca 1822 kościół ponownie płonie w wyniku uderzenia pioruna. W latach 1824-1829 został odbudowany. W tym okresie dobudowano nawy, przekształcono kościół ponownie w budynek halowy, a także zbudowano w elewacji zachodniej dwie nowe wieże o jednakowej wysokości. Autorem projektu, który konsultowano w Berlinie u Karla Fryderyka Schinkla był prawdopodobnie mistrz Gunter i mistrz Ernest August Theinert z Legnicy. Kościół został poświęcony powtórnie po odbudowie w roku 1828. Działania remontowe nie wpłynęły pozytywnie na budowlę, bowiem założenie od strony zachodniej 200 stopni z piaskowca i podwyższenie obu wież spowodowało nadmierne obciążenie. Budowla opadła, a pomiędzy wieżami i korpusem głównym powstały znaczne rysy na sklepieniu i murach zewnętrznych, a z okien zaczęły odpadać maswerki.
29 sierpnia 1890 roku kościół odwiedził i opisał, młody krakowski student, Stanisław Wyspiański. Będąc w Legnicy tylko jeden dzień zajął się pilnie zwiedzaniem i szkicowaniem miasta. W liście sporządzonym owego dnia możemy zobaczyć Legnicę końca XIX wieku w tym kościół Mariacki.
W dniu 10 września 1903 r. Komisja Budowlana sporządziła aktualny raport o szkodach budowlanych. Do jednomyślnego, zgodnego życzenia gruntownej renowacji przychyliły się wreszcie odpowiednie władze. 18 października 1903 roku przystąpiono do przebudowy kościoła. W styczniu 1905 r. rozpoczął swoje działania pochodzący z Nadrenii architekt i konserwator obiektów sakralnych Hubert Kratz. Podczas prac remontowych zostały zlikwidowane wewnętrzne empory oraz wykonane nowe witraże spod rąk najlepszych niemieckich mistrzów. Pomalowane zostało wnętrze kościoła w geometryczne wzory „mauretańskie” wg projektu prof. Detkana, które powierzono prof. Augustowi Oetken - Berlin. Rozległe roboty objęły także wieże, dach i południowe dobudowane kaplice. Prace ukończono tak szybko, że już 31 maja 1906 r. mogła mieć miejsce uroczystość poświęcenia kościoła. 9 czerwca 1908 r. kościół Marii Panny został już całkowicie przekazany do użytku Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w obecności cesarza Wilhelma II. Wg.

Długość: ok.50 m
Szerokość: ok 20 m
Wysokość wież: ok 62 m

  • /foto/336/336725m.jpg
    1750 - 1775
  • /foto/355/355329m.jpg
    1750 - 1775
  • /foto/3991/3991131m.jpg
    1821
  • /foto/3494/3494626m.jpg
    1822
  • /foto/3494/3494642m.jpg
    1822
  • /foto/3494/3494606m.jpg
    1822
  • /foto/6268/6268840m.jpg
    1824
  • /foto/3494/3494659m.jpg
    1827
  • /foto/327/327362m.jpg
    1838 - 1842
  • /foto/167/167650m.jpg
    1839
  • /foto/327/327361m.jpg
    1840
  • /foto/4352/4352764m.jpg
    1840
  • /foto/9521/9521038m.jpg
    1841
  • /foto/3595/3595443m.jpg
    1850
  • /foto/7402/7402586m.jpg
    1885 - 1895
  • /foto/3494/3494683m.jpg
    1886
  • /foto/4550/4550823m.jpg
    1894
  • /foto/7037/7037791m.jpg
    1895 - 1899
  • /foto/9885/9885476m.jpg
    1899 - 1902
  • /foto/3518/3518974m.jpg
    1900
  • /foto/9519/9519841m.jpg
    1900 - 1904
  • /foto/359/359435m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/5955/5955979m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/10407/10407339m.jpg
    1900 - 1905
  • /foto/409/409769m.jpg
    1904
  • /foto/4712/4712185m.jpg
    1905
  • /foto/300/300385m.jpg
    1905 - 1908
  • /foto/207/207775m.jpg
    1905 - 1910
  • /foto/273/273950m.jpg
    1905 - 1910
  • /foto/5038/5038779m.jpg
    1907
  • /foto/7550/7550002m.jpg
    1907
  • /foto/245/245161m.jpg
    1907 - 1912
  • /foto/110/110327m.jpg
    1910 - 1915
  • /foto/278/278268m.jpg
    1911
  • /foto/7570/7570281m.jpg
    1911
  • /foto/3719/3719001m.jpg
    1912
  • /foto/43/43684m.jpg
    1915
  • /foto/204/204830m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/5550/5550598m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/8445/8445908m.jpg
    1920 - 1925
  • /foto/7447/7447274m.jpg
    1920 - 1934
  • /foto/7818/7818199m.jpg
    1925
  • /foto/5842/5842792m.jpg
    1926
  • /foto/273/273951m.jpg
    1930
  • /foto/382/382155m.jpg
    1930
  • /foto/8931/8931464m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/351/351487m.jpg
    1932
  • /foto/351/351488m.jpg
    1932
  • /foto/5648/5648679m.jpg
    1933 - 1935
  • /foto/5229/5229717m.jpg
    1935
  • /foto/6839/6839218m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/4744/4744566m.jpg
    1936
  • /foto/3567/3567037m.jpg
    1942 - 1944
  • /foto/4767/4767222m.jpg
    1942 - 1944
  • /foto/9799/9799877m.jpg
    1945
  • /foto/5546/5546984m.jpg
    1959 - 1961
  • /foto/5547/5547257m.jpg
    1959 - 1961
  • /foto/10757/10757555m.jpg
    1965
  • /foto/5030/5030219m.jpg
    1967
  • /foto/10300/10300001m.jpg
    1968
  • /foto/10373/10373958m.jpg
    1968
  • /foto/10775/10775559m.jpg
    1970
  • /foto/10775/10775598m.jpg
    1970
  • /foto/9471/9471302m.jpg
    1972 - 1973
  • /foto/4887/4887327m.jpg
    1975 - 1978
  • /foto/5540/5540132m.jpg
    1978
  • /foto/7072/7072908m.jpg
    1980 - 1985
  • /foto/5033/5033887m.jpg
    1982
  • /foto/6460/6460296m.jpg
    1983 - 1986
  • /foto/10118/10118862m.jpg
    1986
  • /foto/188/188237m.jpg
    1990 - 1993
  • /foto/85/85813m.jpg
    1998
  • /foto/85/85814m.jpg
    1998
  • /foto/6999/6999809m.jpg
    2001
  • /foto/8586/8586332m.jpg
    2003
  • /foto/10738/10738928m.jpg
    2003
  • /foto/123/123948m.jpg
    2004
  • /foto/27/27108m.jpg
    2004
  • /foto/107/107253m.jpg
    2006
  • /foto/107/107366m.jpg
    2006
  • /foto/8134/8134231m.jpg
    2006
  • /foto/8211/8211513m.jpg
    2006
  • /foto/5006/5006463m.jpg
    2008
  • /foto/7554/7554972m.jpg
    2008
  • /foto/4992/4992067m.jpg
    2009
  • /foto/5036/5036459m.jpg
    2009
  • /foto/5036/5036470m.jpg
    2009
  • /foto/370/370590m.jpg
    2011
  • /foto/420/420676m.jpg
    2011
  • /foto/4330/4330478m.jpg
    2013
  • /foto/4323/4323503m.jpg
    2013
  • /foto/5174/5174502m.jpg
    2013
  • /foto/4445/4445267m.jpg
    2013
  • /foto/4269/4269863m.jpg
    2013
  • /foto/4269/4269864m.jpg
    2013
  • /foto/4272/4272211m.jpg
    2013
  • /foto/4272/4272212m.jpg
    2013
  • /foto/4272/4272213m.jpg
    2013
  • /foto/4272/4272214m.jpg
    2013
  • /foto/5059/5059568m.jpg
    2014
  • /foto/4925/4925844m.jpg
    2014
  • /foto/4925/4925845m.jpg
    2014
  • /foto/5325/5325126m.jpg
    2015
  • /foto/5455/5455879m.jpg
    2015
  • /foto/5429/5429347m.jpg
    2015
  • /foto/5810/5810686m.jpg
    2015
  • /foto/5816/5816848m.jpg
    2015
  • /foto/7360/7360704m.jpg
    2015
  • /foto/5794/5794035m.jpg
    2015
  • /foto/5822/5822562m.jpg
    2015
  • /foto/6093/6093096m.jpg
    2016
  • /foto/6167/6167322m.jpg
    2016
  • /foto/6167/6167324m.jpg
    2016
  • /foto/6168/6168340m.jpg
    2016
  • /foto/7134/7134728m.jpg
    2018
  • /foto/7248/7248932m.jpg
    2018
  • /foto/8385/8385795m.jpg
    2019
  • /foto/8919/8919514m.jpg
    2020
  • /foto/8919/8919516m.jpg
    2020
  • /foto/9764/9764253m.jpg
    2022
  • /foto/9943/9943452m.jpg
    2022
  • /foto/9908/9908551m.jpg
    2022
  • /foto/10019/10019922m.jpg
    2022
  • /foto/10602/10602028m.jpg
    2023

Kolekcja Kosy

Poprzednie: Budynek nr 4 Strona Główna Następne: 2016 - 2017 Rozbiórka Szkieletora


Kosa25 | 2017-04-13 13:34:32
Swoją drogą przydałoby się kiedyś ustalić dokładniejsze daty XIX- wiecznych rozbiórek obiektów w tym rejonie. Na pewno zabudowa powyższa znajduje się na planie miasta z 1877 roku, na planie z 1899 roku widoczna jest już pusta parcela po wyburzonych budynkach. Leżąca nieopodal Brama Wrocławska rozebrana została w 1885 roku, Kurt Bimler w książce Die schlesischen massiven Wehrbauten Band 4. Fürstentum Liegnitz Kreise Liegnitz, Goldberg, Lüben pisze : ,,Über die Form des zweiten oder letzten Breslauer Torturmes informiert uns F. B. Werners Bildchen und eine fotografische Aufnahme des Liegnitzer Museums vor dessen Abbruch im Jahre 1885 ''. Być może zabudowania powyższe rozebrano w tym samym czasie. Typowy dla XIX wieku w Europie proces pozbywania się miejskich fortyfikacji nie doczekał się chyba w przypadku Legnicy szerszego, polskiego opracowania. Szkoda, wielka szkoda - ładną i pożyteczną rzecz możnaby napisać. Nie wiem czy przyjęty termin ,,domy obronne'' jest najbardziej trafnym rozwiązaniem. Na planie miasta z 1826 roku zabudowa ta ma nazwę własną. Ciężko jednak odczytać malutką czcionkę na reprincie planu. Na razie więc niech ,,domy obronne '' zostaną dopóki nie znajdzie się coś bardziej merytorycznego. Ciekawe czy ktokolwiek zajął się (naukowo!) opracowaniem tego zagadnienia. Nieznany mi dziennikarz podaje, iż zabudowania rozebrano na przełomie lat 70. i 80. XIX wieku. Pytanie tylko na podstawie czego jest ta informacja- a jeśli rozebrano je później ? Przy okazji dodałem znacznik na mapie- zawsze to jakiś kawałek dawnej Legnicy wyciągnięty z zapomnienia. Parę godzin z życiorysu w sumie mi te ,,domy obronne'' wyjęły- po przejrzeniu własnej biblioteczki wiem, że nic nie wiem. Być może odpowiedzi należy szukać w przedwojennej monografii miasta. Z tego co wiem nie jest ona nigdzie zdigitalizowana, o przetłumaczeniu jej już nawet nie wspominam bo to zdaje się być zupełnie nierealne. Cóż, pozostaje chyba czekanie na jakieś nowe, wartościowe informacje które rzucą nieco światła na zniknięcie powyższej zabudowy z miejskiego krajobrazu. P.S. Mam nadzieję, że czytając to nikt nie zasnął z nudów.