Trzebielski pałac został usytuowany po południowo-zachodniej stronie miejscowości, poza murami obronnymi średniowiecznego miasta. Budynek otoczony był fosą oraz częściowo zachowanym murem z kamienia polnego z umieszczonymi w narożach cylindrycznymi basztami. Dojazd do pałacu prowadził od strony wschodniej przez murowany most, obecnie zawalony. Po stronie południowej budynku mieścił się niewielki park.
Rezydencję w Trzebielu wybudował w 1601 roku hrabia Henryk Anzelm Promnitz, przypuszczalnie na miejscu istniejącego tu wcześniej zamku. Henryk Anzelm wiele podróżował po Europie, zwiedzając m.in. Włochy, Holandię i Anglię. W Trzebielu wzniósł założenie obronne na wzór późnorenesansowego rozwiązania „palazzo in fortezza”. Budowla z początku XVII wieku, założona na planie kwadratu, rozplanowana została symetrycznie, z sienią przelotową umieszczoną w osi środkowej oraz pomieszczeniami usytuowanymi w dwóch traktach po jej obu stronach. Elewacje zdobiło jedynie sgraffito.
W 1729 roku Erdman II Promnitz przeprowadził barokową przebudowę rezydencji. Głównym akcentem zmieniającym charakter pierwotnego założenia było zastąpienie sieni centralną klatką schodową i umieszczenie wokół niej pomieszczeń w układzie amfiladowym. Elewacje ozdobiono zdwojonymi pilastrami w wielkim porządku, podkreślającymi ich wertykalność. Przebudowa nadała rezydencji charakter pałacu – willi. Można w niej dostrzec nawiązanie do późnego baroku, ale przede wszystkim wyraźny wpływ palladianizmu, odżywającego wówczas w Europie Środkowej.
W obecnym kształcie to budowla o cechach stylowych baroku, z renesansowymi sklepieniami w parterze. Pałac założony jest na planie kwadratu o długości boku 22 m, z elewacją frontową zwróconą w kierunku wschodnim. Dwukondygnacyjny budynek nakryty jest dachem mansardowym. Pięcioosiowa fasada pałacu rozplanowana jest symetrycznie. W pionie artykułują ją zdwojone pilastry w wielkim porządku. W osi środkowej umieszczony jest portal wejściowy, na którym wspiera się pseudobalkon. Wyżej znajduje się wysoka wystawka, ujęta w spływające woluty. Dodatkową dekorację architektoniczną stanowią opaski okienne o łuku wklęsło-wypukłym oraz prostokąty o wklęsłych narożnikach umieszczone w osiach między kondygnacjami. Elewację zachodnią, również pięcioosiową, podobnie jak fasadę, organizują pilastry w wielkim porządku. Pozostałe elewacje, południowa – pięcioosiowa i północna – sześcioosiowa, zakomponowane są skromniej. Ich dekoracja ogranicza się do opasek okiennych opracowanych analogicznie jak w fasadzie.
Obecnie pałac znajduje się w bardzo złym stanie zachowania. Od 1945 roku jest nie użytkowany. W latach 1977-1977 obiekt poddany został pracom remontowo-zabezpieczającym. W 1991 roku rozpoczęto niedokończony remont, obejmujący wymianę pokrycia dachu.
Ewa Garbacz
Maja Błażejewska
Źródło:
"Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"
/
