MENU
Wieża rycerska.

Dodał: twajda° - Data: 2015-11-11 21:43:07 - Odsłon: 1243
17 lipca 2015

Data: 2015:07:17 12:31:06   ISO: 280   Ogniskowa: 70 mm   Aparat: NIKON CORPORATION NIKON D3100   Przysłona: f/5.3   Ekspozycja: 10/8000 s  


Wieża położona jest we wschodniej części wsi, w bezpośrednim sąsiedztwie dziewiętna­stowiecznych zabudowań folwarcznych z murowanym dworem, na sztucznym wyniesie­niu otoczonym fosą.

Wieś Witków pojawia się w dokumentach z 1350 roku jako własność rodu von Neckar, z którym to można wiązać budowę wieży rycerskiej. W XV wieku należy ona do rodzi­ny von Warnsdorf, a w 2. ćw. XVI wieku dobra przypadły po bezpotomnej śmierci po­przednich właścicieli arcyksięciu Moricowi Saskiemu. W 1552 roku król węgiersko-cze­ski – Ferdynand, jako dysponent po tym ostatnim, sprzedał wieś i majątek kapitanowi księstwa żagańskiego – Fabianowi von Schönaich. Właścicielem Witkowa w następnych dziesięcioleciach jest rodzina von Dohna, a następnie, od 1648 roku Jadwiga Tschirnheus--Polckenhein.

W XIX wieku wieś wraz z nowo wybudowanym folwarkiem należała do pruskiej kamery państwowej. W tym czasie wieża była wykorzystywana do celów mieszkalnych przez pra­cowników folwarku. Po zakończeniu II wojny światowej część pomieszczeń przeznaczono na magazyn PGR.

Założenie pełniące funkcję obronnego dworu rycerskiego powstało na przełomie XIV i XV wieku. Składało się ono z wieży mieszkalnej, dziedzińca, wału i fosy. Budynki wraz z dzie­dzińcem były otoczone murem kamiennym, którego większe fragmenty zachowały się od strony wschodniej – wjazdowej. Pozostałe są widoczne jedynie w partii fundamentowej.

Wieża mieszkalna została zbudowana z kamienia narzutowego uzupełnionego cegłą, na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 10,75 x 11,10 m. Jest to podpiwniczony bu­dynek o trzech kondygnacjach nadziemnych, nakryty dachem czterospadowym pokrytym gontem. Wejście do przyziemia znajduje się w południowo-wschodniej ścianie wieży. Na piętro prowadzą zadaszone schody. Na elewacji wschodniej przetrwały fragmenty szesna­stowiecznych, sgraffitowych boniowań. W piwnicach zachowały się najstarsze sklepienia – kolebkowe, pochodzące z XIV-XV wieku, a w przyziemiu sklepienia kolebkowo-krzy­żowe i kolebkowe z lunetami, datowane na XVI stulecie. Wyższe partie budynku posiada­ją stropy. Na drugiej kondygnacji, w południowo-zachodnim pomieszczeniu znajdują się gotyckie polichromie przedstawiające scenę Ukrzyżowania, Walkę św. Jerzego, datowane na 2. ćw. XV wieku, ponadto św. Krzysztofa, Piotra i Pawła oraz tematy świeckie, wyko­nane w XVI wieku.

Badania architektoniczne pozwoliły wyróżnić trzy fazy budowy i rozbudowy wieży. Z najstarszą fazą jest związana budowla kamienna, bryłą nawiązująca do obecnej postaci. W przyziemiu charakteryzowała się ona małymi prostokątnymi oknami o ceglanych obra­mieniach, a na wyższej kondygnacji wysokimi i wąskimi otworami. Z tego okresu pocho­dzi sklepienie kolebkowe piwnicy i ceglane portale umieszczone w północno-wschodniej ścianie. W okresie późnogotyckim (faza druga) zmieniano układ okien, na piętrze pierw­szym, w miejscu jednego z otworów okiennych, wykonano szeroką arkadę prowadzącą na wykusz. W okresie renesansu, obejmującym trzecią fazę przekształceń wieży, zmieniono wysokość kondygnacji oraz układ okien. W oknach i portalach wstawiono renesansową kamieniarkę, elewację pokryto sgraffitem. Badania porównawcze pozwoliły ustalić, że wy­strój kamieniarski obramień otworów okiennych i wejściowych został wykonany w rene­sansowym warsztacie Franciszka Bahra z Chojnowa. W XVIII wieku nad parterem zało­żono sklepienia, a w XIX wybudowano schody prowadzące do piwnic, a następnie nakry­to je sklepieniem kolebkowym.

W XX wieku na terenie założenia obronnego były prowadzone badania archeologiczne i architektoniczne: w 1978 roku przez Edwarda Dąbrowskiego, a w latach 1983-1986 przez Reinera Sachsa. Badania potwierdziły czternastowieczną metrykę budowli. Stwier­dzono również, że wieżę wzniesiono na ruszcie dębowym. Zarejestrowano kilka faz pod­wyższania otoczenia budynku przy pomocy gruzu budowlanego, pochodzącego z kolej­nych jego przebudowań, odpadków gospodarczych czy nawiezionej w tym celu ziemi. Znaleziska materialne, jak kamyk do gry, sprzączka zdobiona rytami, główki figurek gli­nianych – interpretowane jako gwizdki na psy, ceramika kamionkowa typu ,,Dreihausen”, monety poświadczają wysoką pozycję społeczną właścicieli obiektu. W końcu lat 70. XX wieku wieża rycerska została poddana pracom remontowym. Miała znajdować się tu stacja badawcza i magazyny Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Świdnicy. Jed­nak po pewnym czasie zrezygnowano z realizacji tego planu. Obecnie obiekt jest własno­ścią prywatną i czeka na gruntowną rewaloryzację.


Elżbieta Górowska
Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"

www.lwkz.pl

  • /foto/9111/9111318m.jpg
    1915 - 1922
  • /foto/4112/4112854m.jpg
    1920 - 1930
  • /foto/5613/5613469m.jpg
    1930
  • /foto/4735/4735966m.jpg
    1930 - 1940
  • /foto/5128/5128309m.jpg
    1935 - 1940
  • /foto/8958/8958353m.jpg
    1935 - 1941
  • /foto/118/118450m.jpg
    2004
  • /foto/78/78921m.jpg
    2006
  • /foto/78/78922m.jpg
    2006
  • /foto/78/78923m.jpg
    2006
  • /foto/78/78924m.jpg
    2006
  • /foto/78/78925m.jpg
    2006
  • /foto/78/78926m.jpg
    2006
  • /foto/78/78927m.jpg
    2006
  • /foto/387/387467m.jpg
    2011
  • /foto/387/387468m.jpg
    2011
  • /foto/7463/7463597m.jpg
    2012
  • /foto/3550/3550618m.jpg
    2012
  • /foto/3550/3550619m.jpg
    2012
  • /foto/3439/3439863m.jpg
    2012
  • /foto/5759/5759556m.jpg
    2015
  • /foto/6809/6809965m.jpg
    2015
  • /foto/8195/8195831m.jpg
    2019
  • /foto/8336/8336552m.jpg
    2019
  • /foto/8665/8665781m.jpg
    2020

twajda°

Poprzednie: Budynek nr 28 Strona Główna Następne: Kościół Matki Bożej Rokitniańskiej i św. Michała Archanioła