Józef Zwierzycki (ur. 12 marca 1888 w Krobi, zm. 1 maja 1961 we Wrocławiu) – polski geolog, profesor, badacz Archipelagu Malajskiego i Nowej Gwinei.

Urodził się 12 marca 1888 w Krobi w rodzinie kultywującej tradycje patriotyczne. W Krobi ukończył 8-klasową szkołę powszechną (niemiecką) w 1902. Naukę kontynuował w progimnazjum w Trzemesznie (1902-1906) oraz w gimnazjum staroklasycznym w Gnieźnie (Kaiser Wilhelm Schule zu Gnesen), gdzie zdał maturę w 1909. W Trzemesznie działał w Towarzystwie Tomasza Zana. Od 1909 studiował jednocześnie na Akademii Górniczej w Berlinie (górnictwo) i na Uniwersytecie Berlińskim im. Aleksandra von Humboldta (geologię). 14 października 1913 obronił pracę na uniwersytecie (Fauna głowonogów w pokładach Tendaguru w Afryce Wschodniej) i uzyskał za nią tytuł doktora filozofii w dziedzinie geologii, a 23 stycznia 1914 otrzymał dyplom inżyniera górniczego na Akademii Górniczej.

W marcu 1914 zgłosił się w Hadze (Holandia) u Ministra Kolonii i z dniem 1 maja 1914 został urzędnikiem holenderskim w służbie Indii Holenderskich. Przyjął posadę eksploratora Holenderskiej Służby Geologicznej w Indiach Holenderskich. Spędził tu 24 lata (do 1938). W tym czasie przeszedł wszystkie szczeble hierarchii służbowej, aż do dyrektora Holenderskiej Służby Geologicznej w Indiach Holenderskich (1933-1938). Opracował 50 prac naukowych, w tym szereg podstawowych map geologicznych. Prowadził badania na Sumatrze, Jawie, Celebes, Borneo, Nowej Gwinei i na innych wyspach. Głównym tematem jego prac było poszukiwanie i eksploatacja ropy naftowej, ale zajmował się także złożami cyny, srebra i złota oraz węgla. Zyskał rozgłos w świecie naukowym. W latach 1930-1933 był profesorem Politechniki w Bandungu, gdzie wykładał geologię dla inżynierów. W 1936 otrzymał od polskiego rządu Złoty Krzyż Zasługi za pomoc w organizacji i działalności polskiego konsulatu. Królowa holenderska Wilhemina 9 lutego 1938 odznaczyła Józefa Zwierzyckiego Krzyżem Oficerskim Orderu Oranje-Nassau. Po przejściu na emeryturę w 1938 roku wrócił do Polski.Został kierownikiem Wydziału Nafty i Soli w Państwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie. Badał polskie złoża soli kamiennej i potasowej, tereny naftowe i gazowe. Był konsultantem i rzeczoznawcą Ministerstwa Przemysłu i Handlu oraz Wyższego Urzędu Górniczego.

II wojna światowa zastała go w stolicy, gdzie na polecenie dyrektora Karola Bohdanowicza pospiesznie zabezpieczał mienie i archiwum Państwowego Instytutu Geologicznego. Został aresztowany nocą z 28 na 29 kwietnia 1941 roku i osadzony na Pawiaku. Później przewieziono go do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie przebywał do 3 lipca 1942. Z obozu udało mu się wydostać dzięki wstawiennictwu niemieckich profesorów. W późniejszym czasie, po przymusowym pobycie w Berlinie, miał szukać ropy na potrzeby niemieckiej armii, ale uciekł z transportu i ukrywał się w Krakowie u swojego przyjaciela, prof. Kazimierza Maślankiewicza. Od razu po wyzwoleniu Krakowa zaczął wykładać wulkanologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a następnie geologię naftową na Akademii Górniczej.

Profesor Zwierzycki był jednym z pierwszych uczonych, którzy już 10 maja 1945 r. przybyli na tzw. Ziemie Odzyskane, by organizować szkolnictwo wyższe. Dla Studenckiego Koła Naukowego Geologów czasy powojenne to początek działalności, bowiem organizacja ta została założona w 1948 roku, a funkcję jej pierwszego kuratora wziął na siebie Józef Zwierzycki. Pracował i odnawiał Uniwersytet Wrocławski, gdzie był jednym z twórców Instytutu Nauk Geologicznych, a jednocześnie wykładał na krakowskiej AGH. Zajmował się badaniem geologii Ziem Odzyskanych. W 1948 został profesorem zwyczajnym.

Wysunął koncepcję występowania złóż miedzi na obszarze przedsudeckim i opracował mapę geologiczną, gdzie zaznaczył potencjalny obszar występowania złóż miedzi. Na naradzie Centralnego Urzędu Geologicznego 16 i 17 lipca 1954 zaproponował rozpoczęcie wierceń w tych okolicach. Jak się okazało, teza postawiona przez profesora Zwierzyckiego była trafna. Złoża miedzi odkrył koło Lubina Jan Wyżykowski z Instytutu Geologicznego w Warszawie i jako pierwszy je udokumentował.

Józef Zwierzycki został pochowany na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Pośmiertnie otrzymał zespołową Nagrodę Państwową I stopnia.

Był członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Polskiego Towarzystwa Geograficznego i Polskiego Towarzystwa Przyrodniczego im. M. Kopernika.

Od nazwiska geologa nazwano plejstoceńskiego tygrysa szablozębnego z Jawy – Hemimachairodus zwierzyckii (początkowo nazwa brzmiała Machairodus zwierzyckii). Jego imieniem nazwano też w/w szkołę w Krobi, a we Wrocławiu Bulwar Józefa Zwierzyckiego, przy Instytucie Nauk Geologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, w którym wykładał po powrocie do Polski. W tymże instytucie znajduje się sala wykładowa jego imienia (Cybulskiego 30).

15 maja 1982 szkoła podstawowa w Krobi przyjęła imię profesora. Rozpoczęła ona współpracę, trwającą do dziś, z Instytutem Nauk Geologicznych we Wrocławiu, w którym pracował Józef Zwierzycki. Utworzono szkolną izbę pamięci, gdzie prezentowane są eksponaty związane z życiem i pracą patrona. Najlepsi uczniowie szkoły otrzymują odznaki z wizerunkiem geologa, a osoby zasłużone i zaangażowane w jej życie wyróżnia się tzw. Medalem Zwierzyckiego.

Za https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Zwierzycki     http://www.uni.wroc.pl/kalendarz/sesja-pami%C4%85tkowa-i-ods%C5%82oni%C4%99cie-pomnika-prof-j%C3%B3zefa-zwierzyckiego