Historię Starej Morawy powinno się zacząć od kuźnicy jaka powstała na tym terenie. Otóż ta Kuźnica była wzmiankowana już w 1346 r. należała wówczas do braci Ottona, Reinczka i Nicolausa von Glubos z Karpna. Powstała ona na gruntach gminy wiejskiej Stronie Śląskie, rozciągających się aż pod Morawę. W kuźnicy przetwarzano zarówno rudy wydobywane z kopalń oraz rudy darniowe. W latach 1475-1492 kuźnica była własnością Veroniki Pechmanin ze Świdnicy. Później została przejęta przez władców hrabstwa Podiebradowiczów, ...
Historię Starej Morawy powinno się zacząć od kuźnicy jaka powstała na tym terenie. Otóż ta Kuźnica była wzmiankowana już w 1346 r. należała wówczas do braci Ottona, Reinczka i Nicolausa von Glubos z Karpna. Powstała ona na gruntach gminy wiejskiej Stronie Śląskie, rozciągających się aż pod Morawę. W kuźnicy przetwarzano zarówno rudy wydobywane z kopalń oraz rudy darniowe. W latach 1475-1492 kuźnica była własnością Veroniki Pechmanin ze Świdnicy. Później została przejęta przez władców hrabstwa Podiebradowiczów, którzy w 1501 r. sprzedali ją Wedlichowi. Już wówczas z kuźnicą były związane dobra, na które składały się: parcela gruntu, parcela wody, tłuczarnia rudy i przywileje: wyszynku, uboju, utrzymywania kowala, krawca i szewca. Później kuźnica była w posiadaniu: Georga Ebela(1590-1597), Georga Säbischa i Pollexine Pückler, Hansa Mohrenbergera(1605) i w roku 1605 wróciła do dóbr cesarskich. Następnie była własnością Andreasa Mohrenbergera (1608-1613) i Caspara von Schenkendorf (1625). On też ze względu na swój udział w antycesarskich wystąpieniach musiał zapłacić grzywnę i sprzedał kuźnicę Heinrichowi von Reibnitz. W okresie wojny trzydziestoletniej kuźnica oraz kopalnia zostały zniszczone i opuszczone, a w 1626 r. Kaspar vonSchenkendorf założył na jej miejscu folwark. Po zakończeniu wojny włączono folwark do dóbr kameralnych i w latach 1648-1656 odbudowano kuźnicę. Była to manufaktura produkująca m.in. na cele wojskowe, a więc głównie kule armatnie i granaty. Na czele kuźnicy stał główny kuźnik, któremu podlegali: górnik, hutnik, giser - odlewnik, kuźnik - kowal i pirotechnik. Wyposażenie kuźnicy stanowiły: wysoki piec do wytapiania żelaza, piec kowalski, wielki młot do kucia sztab i półfabrykatów oraz młot do wyroby kul i granatów. Kuźnica przestała działać przed rokiem 1684. Po sprzedaniu Starej Morawy Althannom z Międzylesia na miejscu kuźnicy ponownie powstał folwark. W okolicach Morawy powstała w 1661 r. także druga kuźnica, w której wytapiano miedź wykorzystując lokalne złoże jej rud w Janowej Górze, Kletnie i w Siennej. Kuźnica ta założona była przez nyskiego mieszczanina i miedziennika Melchiora Hundorfa. I prawdopodobnie z kuźnicą było ściśle związane założenie w 1588 r. osady leśnej - Starej Morawy, która miała zapewne dostarczać drewno. Przy zakładaniu osady wymierzono 20 parcel, które zajęło tylko dziesięciu osadników. Nie było dóbr sędziowskich, a we wsi urzędował tylko urzędnik sądowy. Jego przywileje polegały na świadczeniu na jego rzecz przez ludność wsi określonych robót przy wykorzystaniu własnego sprzętu. Sędzia miał też przywilej wyszynku piwa, ale z niego nie korzystał ze względu na słabe zaludnienie wsi. W 1684 r. wieś została sprzedana Althannom z Międzylesia, którzy dołączyli ją do klucz Stronie. Po upadku kuźnicy mieszkańcy Starej Morawy zajmowali się rzemiosłem, ale mimo to w XVIII i XIX w. było ono słabo rozwinięte. W 1840 dominium zbudowało na Morawce (lewy dopływ Białej Lądeckiej), na północ od Starej Morawy zaporę wodną. Początkowo Stara Morawa należała do parafii augsburskiej w Bolesławowie. Od około 1623 r. wraz z kościołem w Bolesławowie wchodziła w skład parafii w Strachocinie. Wieś rozwijała się słabo, bo w 1631 r. na 20 wydzielonych parcelach siedziało 15 drobnych kmieci, określonych w latach 1632/1633 jako zagrodnicy. Do około 1765 r. wieś znacznie się rozwinęła. W latach 1910 - 1924 na terenie wsi odnotowano 46 parcel, nadal ze znaczną przewagą parcel kolonistów. Liczba ludności wsi wrastała systematycznie, choć z pewnymi wahaniami do lat czterdziestych XIX w., w latach 1845-1880 osiągnęła najwyższy poziom, a później powoli spadała. Nie poprawił sytuacji nawet fakt, że Stara Morawa była od XIX w. letniskiem, w którym ruch turystyczny obsługiwała gospoda. W okresie międzywojennym znacznie rozwinęło się rzemiosło. Po upadku hutnictwa metali przemysł na terenie wsi reprezentowany był w latach 1789-1845 bardzo skromnie przez młyn, piec wapienniczy i 2 tartaki. Przysiółek Sucha Góra (Dürrenberg) historycznie związany był z Goszowem, ale w XIX w. stał się kolonią Starej Morawy. Przysiółek założony na początku XVII w., kiedy to, w 1617 r., wzmiankowano 4 dobra kmiece, należące dawniej do Joachima Hundta. Następnie przysiółek ten w 1833 roku przyłączono do Starej Morawy. Po 1945 roku Sucha Góra została zasiedlona, lecz powoli wyludniała się. Obecnie na jej terenie zachowało się kilka zagród należących do Bolesławowa i Starej Morawy. Po 1945 Stara Morawa została zasiedlona. Krótko działał tu mały oddział produkcyjny huty w Stroniu. Próbowano też, ale bez większych rezultatów, rozwinąć letniskowe funkcje wsi, która systematycznie wyludniała się. W 1978 funkcjonował ona terenie wsi 25 gospodarstw rolnych. Z pracy w rolnictwie utrzymywało się 38% ludności. Za . Mieszkańcy w 1937r. [ - ]
Pokaż więcej
Pokaż mniej
* * * Nazwy miejscowości po 1945 r. Stara Morawa, pow. bystrzycki, d. nazwa Alt Mohrau [M. P. 1947 nr 124 poz. 778, obow. od 15.10.1947 r.]; - Sucha Góra (ad/Stara Morawa), pow. bystrzycki, d. nazwa Dürrenberg [M. P. 1949 nr 29 poz. 445, obow. od 13.05.1949 r.]. Nazwa aktualna: D. U. 2013 poz. 200, obow. od 28.02.2013 roku - Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13.12.2012 r. w sprawie urzędowego wykazu nazw miejscowości i ich części: Stara Morawa, wieś, gmina Stronie Śląskie, powiat kłodzki, SIMC: 0855641. (Sucha Góra – nie występuje) Źródło: ISAP: [Wynot. Stan] |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||
Stara Morawa na innych fotografiach | ||