Twierdza Głogów - Brückenkopf
Autor:
McAron°,
Data dodania: 2009-11-11 16:41:44,
Aktualizacja: 2009-11-11 16:41:44,
Odsłon: 1917
|
|
Krzysztof Motyl
|
„Brückenkopf” (tłum. przyczółek mostowy) to nazwa dużego fortu artyleryjskiego powstałego w latach 1825-1828 wchodzącego w skład pierścieniowo rozłożonych fortyfikacji twierdzy Głogów. Zanim jednak powstał fort, już w 1813 r, opracowano szereg projektów przewidujących wzmocnienie przeprawy przez Nową Odrę poprzez wybudowanie dzieła obronnego. Jedną z koncepcji był plan przewidujący powstanie umocnień ziemnych, artyleryjskich z nielicznymi elementami murowanymi w kształcie wydłużonego rawelinu, czołem skierowanego w kierunku północnym, a szyją otwartego ku Odrze. Nie wiadomo czy ten projekt doczekał się realizacji. Francuską koncepcję obrony przeprawy przez Odrę podjęli Prusacy. Wybudowali oni nowoczesne dzieło forteczne o narysie kleszczowym w miejsce wcześniej planowanego rawelinu. Zostało ono umiejscowione tuż naprzeciw wjazdu na drewniany most na Nową Odrę, na jej lewym brzegu. Otrzymało ono nazwę „Brückenkopf”. Prace zakończono w 1832 r., kiedy to otoczono Je wałami z murowanymi przeciwskarpami i dwiema kaponierami służącymi do obrony wnętrza fosy. Przyczółek został wybudowany według pierwotnych. wcześniejszych projektów podobnego przyczółka mostowego dla twierdzy w Koźlu oraz Brzegu nad Odrą. Linię ogniową dzieła stanowiły kleszcze o ostrych czołach. Oba narożniki (tzw. szpice) miały form bastionową. Szyja fortu była zamknięta ceglanym murem z licznymi otworami strzelniczymi dla broni palnej. W obrębie głównego wału znajdowały się dwa pomieszczenia ceglane z drewnianym stropem, które od góry były obsypane warstwą ziemi. Pomieszczenia te służyły jako podręczne magazyny prochu i amunicji. Tworzyły one w stronę krawędzi otwarty czworokąt, którego dziedziniec otoczony był murem ceglanym z ceglanym budynkiem koszarowym. Między murem krawędziowym przyczółka a Odrą znajdował się otwarty plac służący do zbiórek oddziałów, a pomiędzy koszarami, a lewym barkiem znajdowała się szopa z palisadami. Przyczółek Mostowy był otoczony z trzech stron fosą, która jedynie okresowo była wypełniona wodą. W latach 1833-1834 zmodernizowano dzieło przez pogłębienie fosy suchej oraz odcięcie głęboką suchą fosą środkowej części dzieła. W ten sposób odsunięto od głównej bryły fortu dzieło ziemne o narysie trójkątnym. Był to śródszaniec. Koszary natomiast otrzymały ceglany stropodach. W tym też czasie powstały magazyny sprzętu wojskowego, które umiejscowiono pomiędzy budynkiem koszarowym a prawym barkiem. Do obrony wejścia do wnętrza fortu wybudowano kaponierę szyjową, a fosy od strony czoła broniła kaponiera czołowa, która za pośrednictwem ceglanej poterny o sklepieniu kolebkowym (przebiegała pod głównym wałem) była połączona z dziedzińcem fortu. Była ona umieszczona w fosie pomiędzy głównym wałem, a śródszańcem. „Brückenkopf” był fortem przeznaczonym dla broni artyleryjskiej. Mógł pomieścić około 120, docelowo nawet i 500 żołnierzy. W okresie 1939-1944 dzieło pełniło rolę magazynów żywności niemieckich jednostek wojskowych; niewykluczone jest, że na obszarze fortu skoszarowano część wojsk niemieckich. W 1944 r. przyczółek został włączony w plany obrony twierdzy Głogów. W lutym 1945 r. rozgorzały walki o opanowanie wsi Serby, a następnie „Brückenkopf”. Dzieło zniszczono na skutek uporczywych walk piechoty oraz radzieckiego lotnictwa i pocisków rakietowych. Po wojnie obszar fortu zniwelowano, elementy murowane częściowo rozebrano. W latach 60-tych przez środek przeprowadzono szosę trasy Głogów - Leszno. (Krzysztof Motyl)
Literatura: W. Eckert, Twierdza Głogów w procesie rozwoju nowożytnej
sztuki fortyfikacyjnej (XVII-XX w.), Zielona Góra 1992.
Źródło: http://www.glogow.pl/tzg/bibioteka_mulimedialna/ezg/45.pdf
|