Wieś Górzyn leży w administracyjnych granicach gminy Lubsko, około
4 km od miasta, przy drodze do Krosna Odrzańskiego, na terenach historycznych Łużyc Dolnych.
Dokładna data powstania wsi nie jest znana. Nastąpiło to najprawdopodobniej w VI - VII wieku i jest związane z początkami osadnictwa na tym terenie ludności łużyckiej zajmującej ziemie opuszczone przez poprzednich mieszkańców, o nieustalonej narodowości. Łużyczanie byli pierwszymi mieszkańcami, których rodowód można ustalić bezbłędnie. Wskazują na to źródła niemieckie z XX wieku. Te same źródła rzucają światło na pierwotną nazwę wsi, którą nazywano Gerow, Geren, Geran
i Göhren. Nazwy te pochodzą od łużyckiego słowa "góra" i oznaczają górską wieś. Jest to zgodne z usytuowaniem wsi, która od zachodu przylega do sporego wzniesienia. W X wieku podbój Dolnych Łużyc zapoczątkował niemiecką kolonizację wsi. Łużyczanie górzyńscy oraz cały teren Łużyc otrzymali na wiele stuleci sąsiedztwo niemieckie. Jednocześnie rosło znaczenie danina w wysokości 6 marek srebra.
Do początków XIX wieku Górzyn miał wielu właścicieli. Do roku1487 wieś należała do margrabiego brandenburskiego Johanna. Następnie wioskę kupił rycerz Zygmunt von Rothenburg, a po jego śmierci w 1490 roku władanie wsią przejęła wdowa po rycerzu.
W 1500 roku właścicielami stają się Marcin i Jan Schlichtyngowie. Kolejny właściciel, szlachecki ród Gablenzów posiadał ją od 1663 do
1774 roku. Następnie Górzyn przeszedł w ręce Blombergów, którzy
w 1818 roku sprzedali wieś chłopom, a ci podzielili ją między siebie.
W 1841 roku rozebrano pałac do fundamentów.
W XVIII wieku w historii wsi miały miejsce trzy ważne wydarzenia. Pierwsze, na początku wieku, dotyczyło sporu o ewangelickiego pastora, który po dwudziestu latach pobytu na Łużycach nie nauczył się miejscowego języka i nie odprawiał mszy w języku zrozumiałym dla wiernych. Spór zakończono w 1709 roku. Pastora nazwiskiem Titus zastąpił, znający język łużycki student teologii - Hancke. W czerwcu 1763 roku we wsi wybuch wielki pożar, którego pastwą padł kościół, plebania, organistówka i 70 gospodarstw. Wydarzeniem był też spór mieszkańców
z dziedzicem, który postanowił odłączyć od Górzyna, dzisiaj nieistniejącą kolonię Kraśniki. Spór ten zakończył król Fryderyk II zgodnie z wolą dziedzica. odłączoną kolonię nazwano Königswille, czyli Królewska Wola.
Wiek XIX w histori Górzyna to okres rozwoju gospodarczego. Do tego przyczyniła się najprawdopodobniej parcelacja majątku w 1818 roku,
w wyniku której chłopi pańszczyźniani stali się wolnymi gospodarzami. Powstały wówczas, nieistniejące już dziś, winnice, kopalnia węgla brunatnego,hodowla drzew morwowych, warsztat robót kamieniarskich oraz browar. W tym samym czasie nasiłiła się jednak polityka grmanizacyjna której efektem był zanik mowy łużyckiej.
Ludność Górzyna w 1921 roku wynosiła 1 322 mieszkańców. W niemieckich opracowaniach uznana była za największą i najludniejsza wieś w powiecie krośnieńskim. Z tego tez powodu na początku XX wieku zaszła konieczność wybudowania drugiego budynku szkolnego. dorosli w tym czasie mieli trzy gospody.
Podczas II wojny światowej w Górzynie istniał lager, w którym przymusowo pracowali Ukraińcy przywiezieni ze wschodu, w miejsce mężczyzn, którzy zostali zabrani do Wermachtu.
Po zakończeniu II wojny światowej Górzyn stał się polską wsią. Nowa władza przystąpiła do zagospodarowania terenu na nowo. Trudno ustalić,
ilu zgermanizowanych Łużyczan zostało wysiedlonych lub wyjechało za Nysę. W lipcu 1945 roku, zaczęto tu osiedlać żolnierzy z 1 DW imienia T. Kościuszki. Było to 180 osób, bohaterów spod Leniono, do których dołączyły wysiedlone rodziny z Kresów . od tego momentu kombatanci ozywiali wieś swymi dziejemi. Kwitła kultura i gospodarka oraz działalność społeczna Górzynian. W latach 80 - tych rozbudowano szkołę podstawową z pomocą wojska z Gubina. kontynuując tradycje wojskowe wsi.W tym czasie górzyn został odznaczony przez Radę Państwa - Krzyżem kawalerskim Orderu odrodzenia Polski. W szkole powstała Izba Pamięci im. Z. Berlinga, która upamiętnia czyny wojskowych osadników.


JAK WYGLĄDAŁ DAWNY GÓRZYN


Zabudowania Górzyna od chwili swojego powstania w zasadniczej części rozlokowane były po obu stronach drogi Lubsko - Krosno Odrzańskie i drogi do Grabkowa w kierunku Wzgórz Kaniowskich. W okolicach Górzyna znajdują się dwa wzniesienia, jedno według źródeł nazywane jest Winną Górą, drugie Maślaną Górą. Na Winnej Górze znajdującej nieopodal drogi do Grabkowa w XVIII - XIX wieku znajdowały się rozległe winnice, z których wyrabiano przedniej marki wino słynące na całą okolicę. W okolicach tego wzgórza wydobywano węgiel brunatny dla potrzeb mieszkańców. Do dnia dzisiejszego po tych odkrywkowych kopalniach pozostały znacznych rozmiarów wyrobiska. Drugie wzniesienie znajduje się na północ od wioski w kierunku miejscowości Gozdno.
Dawniej w Górzynie były cztery stawy - trzy małe i jeden duży, nazwany wiejskim z małą wysepką na środku. Teren na którym zbudowana jest wioska ma bardzo płytko pod powierzchnią wody gruntowe, dlatego system stawów i kanalizacji spełniał bardzo ważną rolę osuszania terenu
z nadmiaru wody i odprowadzaniu jej do pobliskiej rzeki.
W Górzynie był wiatrak, usytuowany na wzniesieniu po południowej stronie wioski. Tu przerabiane było zboże z okolicznych pól na mąkę,
z której w dwóch piekarniach wypiekano pieczywo na potrzeby wioski
i okolic. Na rozwidleniu dróg do Grabkowa i Osieka stała dużych rozmiarów wiejska waga, na której można było ważyć wozy z ładunkami płodów rolnych, węgla i innych towarów.
Od zachodniej strony na obrzeżach wioski znajdował się dobrze rozbudowany dworzec kolejowy, przez który przejeżdżały pociągi relacji Lubsko - Krosno Odrzańskie. Były tu trzy rozjazdy z dwoma peronami i bocznicą towarową na której rozładowywane były wagony
z nawozami sztucznymi i materiałami budowlanymi dla Górzyna, Lutolu
i Grabkowa. Odjeżdżały stąd natomiast wagony wyładowane drewnem, płodami rolnymi, bydłem i wyrobami z dwóch miejscowych tartaków.
W Górzynie były dwa budynki szkolne, które istnieją do dnia dzisiejszego. Tuż obok znajdowała się remiza strażacka. w samym centrum znajdował się także hotel przy browarze "Piwowar". Był także zakład siodlarski, stacja benzynowa z dwoma dystrybutorami: dla motorów i samochodów. Po przeciwnej stronie znajdował się bardzo obszerny hotel Kutra Janke. Obok hotelu stała nowo wybudowana sala gimnastyczna dla dzieci szkolnych, która jednocześnie służyła jako miejsce spotkań dla całej ludności wiejskiej. Obok gospody Kurta Janke był obzerny plac zwany "Gorka", na którym często lokował się przyjezdny cyrk i karuzela. Działał dobrze handel, poczta, zakład szewski, wieś miała swojego lekarza, kowala i posterunek policji.
Po stronie południowej na wzniesieniu znajdował się dość duży cmentarz z kaplicą cmentarną, w której było wejście do tunelu prowadzącego pod wioskę, a łączącego kaplicę z wieżą więzienną, znajdującą się na terenie przykościelnym.
W centrum wioski znajdował się znacznych rozmiarów trójnawowy Kościół ewangelicki, z wysoką wieżą od strony zachodniej.
Trzeba nadmienić, że mieszkańcy Górzyna na własne potrzeby produkowali cegłę w miejscowej cegielni. istniała też w tej miejscowości plantacja drzewa morwowego.
Ludzie tu nie tylko pracowali, modlili się, ale i bawili się i odpoczywali czynnie. Na trzech obiektach sportowych (boisko do piłki nożnej, strzelnica z dwoma stanowiskami, tor saneczkowy) i w wiejskim domu ludowym, który znajdował się w obecnej świetlicy wiejskiej.
Ciekawostką jest to, że Górzyn miał też nazwę swoich ulic, które mogą nam częściowo wskazywać, sugerować, kto przy tych ulicach zamieszkiwał
i czym się zajmował. Istniały tu takie ulice jak: Żydowska, Cebulowa, Droga Młyńska, Droga Sportowa, Droga Maślana, Dworcowa.

Krzysztof K.