URZĄD MIEJSKI W WAłBRZYCHU 20 LIPCA 1946 r.

 Powrót władzy polskiej do Wałbrzycha po skończeniu drugiej wojny światowej, który powoduje przebudzenie się i rozwój życia polskiego drzemiącego długowiekowym snem na tej prastarej ziemi książąt polskich, przypada na dzień 28 maja 1945 r. W dniu tym została przejęta władza nad miastem z rąk mjr Pachomowa, ówczesnego komendanta miasta, przez Eugeniusza Szewczyka, Pełnomocnika Rządu R P przybyłego tu przed kilkoma dniami z niewielką grupą pierwszych pionierów, współtwórców administracji i życia polskiego na tym terenie. Tym samym dokonano historycznego aktu powrotu i przyłączenia do Macierzy jednego z oderwanych przed kilkoma wiekami miast Dolnego Śląska. Zbędne jest tu rozpisywanie się nad samą chwilą uroczystą, w której zgermanizowane miasto zmieniło swoją nazwę, ducha i postać zewnętrzna, gdyż każdy szczery Polak - patriota sam to odczuje. Niemniej jednak, aby znaczenie jej właściwie ocenić, należy przed tym zapoznać się z miastem i istotą jego wartości.

 Wałbrzych, jak to podają krótkie wzmianki historyczne, powstał na przełomie XIII i XIV wieku i stanowił wówczas własność jednego z polskich książąt śląskich Pierwotnie były to drobne osady górnicze, których ludność zajmowała się pasterstwem i tkactwem. W uprawianiu tego zawodu sprzyjały tutejsze tereny górskie, dostarczające paszy dla trzody i odpowiedniej gleby pod uprawę roślin włóknistych. O rozwoju tych małych osiedli decyduje dopiero pomyślnie rozwijający się w dziewiętnastym wieku przemysł węglowy, tkacki i ceramiczny, nadający miastu właściwy jego charakter. Odtąd obserwujemy łączenie się oddzielnie istniejących osiedli w jeden ośrodek przemysłowy, w którym powstając oraz to nowe kopalnie, fabryki i warsztaty. Proces przyłączenia do miasta osiedli podmiejskich w ostatnich latach przed wojną trwał bardzo powoli napotykał na trudności ze strony powiatu, którego interesy zbiegały się z interesami miasta. Powiat występując w obronie własnych interesów me dopuszczał do uszczuplenia swojego terenu. Aktualność tego problemu pozostaje wciąż jeszcze, gdyż kilka miejskich osiedli przylegających bezpośrednio do miasta i posiadających ten sam charakter, administracyjne podlega powiatowi.

 Miasto w chwili objęcia przez polskie władze liczyło ponad 46 000 mieszkańców Niemców zatrudnionych głównie w przemyśle węglowym i kilkuset Polaków przeważnie żydów pozostałych tu po miejscowych i okolicznych obozach koncentracyjnych. Ponadto stacjonowało tu około 15 000 wojsk sowieckich Los wojenny ominął Wałbrzych pozostawiając go bez większych śladów zniszczenia, dlatego tez życie pulsowało tu w normalnym tempie.

 Dobrze rozwinięty przemysł węglowy posiada na terenie miasta 4 kopalnie (Bolesław, Chrobry, Biały Kamień, Victoria i Mieszko) i 4 koksownie oraz jedną fabrykę benzolu, która wówczas była w 80 procentach zdewastowana przy rozbiórce obiektów ciężkiego przemysłu przez władze sowieckie. Wymienione kopalnie łącznie z kopalniami Przygórze , Jan i Nowa Ruda stanowią zagłębie węglowe złączone pod jednolitym kierownictwem Dolnośląskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego o łącznych zasobach około 450 000 000 ton., które jest zdolne w obecnym czasie( 20 lipca 1946 r.) produkować około 9 000 ton węgla dziennie.

 Przemysł hutniczy reprezentowany jest przez jedną hutę żelazną zwaną Hutą Karol, produkującą narzędzia i urządzenia górnicze. Przemysł Lniarski posiada dwie fabryki, szklany - olbrzymią hutę szkła należącą do największych hut w Polsce. Przemysł ceramiczny ma na terenie miasta dwie fabryki porcelany (Tielsch i Krister). Ponadto miasto posiada wielką elektrownię zasilającą prądem olbrzymią część Dolnego Śląska i tereny czeskie aż po Pragę, gazownię, wodociągi i kanalizację, koleje elektryczne, trolejbusy, tudzież cały szereg warsztatów oraz fabryk napojów alkoholowych i przetworów owocowych itp.