Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść




Budynek nr 1-9, ul. Chachaja Władysława, Wrocław
Zdzisław K.: W tle osiedle Nowy Oporów.
Brama Cesarska, Wrocław
Irena Wolanin: Dzięki.
Gronów
blatro: Dziękuję :)
Nastawnia, Wrocław
Popski: Założyłem obiekt.
pl. Wyszyńskiego Stefana, kard., Jelenia Góra
chrzan233: Troszkę zbliżone ujęcie, przynajmniej lewa strona:

Ostatnio dodane
znaczniki do mapy

Sendu
Sendu
Danuta B.
Danuta B.
Zbigniew Waluś
Danuta B.
Danuta B.
Alistair
Zbigniew Waluś
Zbigniew Waluś
Danuta B.
Alistair
Danuta B.
Danuta B.
Danuta B.
McAron
MacGyver_74
Mmaciek
Popski
StaSta
Mmaciek

Ostatnio wyszukiwane hasła


 
 
 
 
Gmach dawnej Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn - współczesna siedziba Wydziału Architektury PWr
Autor: LUKA°, Data dodania: 2006-05-09 22:13:40, Aktualizacja: 2012-08-18 16:32:28, Odsłon: 7661

Gmach przy ulicy Bolesława Prusa, w którym mieści się Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, zbudowano w latach 1902-1904 jako wspólną siedzibę Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn. Zespół budynków powstał u zbiegu ulic Prusa i Nowowiejskiej na działce o powierzchni ponad 20 tysięcy m2. Na południe od głównego gmachu, na dziedzińcu między ulicami Rozbrat i Chemiczną, usytuowano również dom z mieszkaniami dla dyrektorów obu szkół, parterowy budynek sanitariatów dla uczniów i laboratorium maszyn (1905).


Gmach przy ulicy Bolesława Prusa, w którym mieści się Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, zbudowano w latach 1902-1904 jako wspólną siedzibę Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn. Zespół budynków powstał u zbiegu ulic Prusa i Nowowiejskiej na działce o powierzchni ponad 20 tysięcy m2. Na południe od głównego gmachu, na dziedzińcu między ulicami Rozbrat i Chemiczną, usytuowano również dom z mieszkaniami dla dyrektorów obu szkół, parterowy budynek sanitariatów dla uczniów i laboratorium maszyn (1905).
W głównym budynku pod jednym dachem znalazły się trzy niezależne oddziały szkoły - budownictwa lądowego, inżynierii miejskiej i budowy maszyn. Stąd znacząca skala obiektu, wyróżniającego się wśród innych wrocławskich budynków oświatowych. Tendencja do takiego łączenia szkół była dość powszechna w II połowie XIX wieku w Niemczech, między innymi zastosowano je w: Zittau, Stuttgarcie, Chemnitz, Karlsruhe, Magdeburgu czy w Szczecinie.

Zarówno Szkoła Rzemiosł Budowlanych, jak i Wyższa Szkoła Budowy Maszyn wywodziły się z utworzonej w 1875 roku Szkoły Przemysłowej. Pierwsza z nich kształciła mistrzów i techników o specjalnościach: budownictwo lądowe i inżynieria miejska, zaś absolwenci Szkoły Budowy Maszyn byli technikami maszynowymi i elektrotechnikami.

Projekt szkoły wykonał w latach 1899-1901 Karl Klimm, architekt magistracki i kierownik miejskiej pracowni projektowej, autor projektów wielu budowli komunalnych we Wrocławiu, takich jak wieża ciśnień przy ulicy Wiśniowej czy nieistniejący budynek restauracji w Parku Południowym. Projekt powstał na podstawie idei nakreślonej mu przez Richarda Plüddemanna, wrocławskiego architekta miasta (miejskiego radcę budowlanego) w latach 1885-1908. Budową kierował architekt Gustav Haase we współpracy z Hermannem Fleckiem. Uroczysta inauguracja nowego kompleksu szkół zawodowych odbyła się 100 lat temu - 12 kwietnia 1904 roku.

W gmachu przy ulicy Prusa znajdowało się między innymi: 20 sal lekcyjnych, aula, 2 biblioteki, 2 sale do nauk przyrodniczych z pokojami do przygotowania zajęć z fizyki i chemii, pomieszczenia na zbiory, pracownia fotograficzna, 2 modelarnie i magazyny modeli. Modele eksponowano na przestrzeni wydzielonej z korytarzy na każdym piętrze. Nieregularny plan budynku zapewnił dogodne oświetlenie sal lekcyjnych, przede wszystkim światłem północnym, które nie daje refleksów. Konsekwencją takiego planu było malownicze, asymetryczne ukształtowanie bryły z dominantą wieży zegarowej, niezwykłe wśród podobnych niemieckich szkół przełomu XIX i XX wieku (regułą było symetryczne kształtowanie bryły).

Twórcy budynku chcieli osiągnąć "solidność bez przepychu" i formę dostosowaną "do konstrukcji, właściwości materiału i funkcji". Budynek miał stać się "wielką pomocą dydaktyczną" dla przyszłych mistrzów i techników budowlanych. Przy jego realizacji użyto, więc możliwie wielu rozmaitych materiałów i typów konstrukcji.

Portal nad wejściem zachodnim">Główny gmach szkoły został zbudowany z cegły z zastosowaniem żółtego piaskowca i granitu. Powierzchnia elewacji wykończona tynkiem wapiennym otrzymała prążkowaną fakturę przypominającą kamienne ciosy; jej fragmenty oblicowano cegłą. Dach został pokryty glazurowanymi dachówkami, a na niewielkiej powierzchni - również papą, cementem drzewnym, miedzią i szkłem. Podpory dźwigające sklepienia i stropy to: granitowe filary wiązkowe, kolumny z czerwonego i białego piaskowca, drewniane i stalowe słupy o różnorodnych formach. Na życzenie kierownictwa szkoły budowlanej zastosowano też różnorodne sklepienia do przykrycia korytarzy i pomieszczeń na zbiory: odcinkowe ("pruską kapę"), krzyżowe, gwiaździste, żaglaste (czeską kapę"), klasztorne, kolebkowe z lunetami i bez oraz kopułowe. Zbudowano je z cegieł i żelbetu. Nad dużymi salami o głębokości 7 metrów wylano stropy żelbetowe typu Koenen, wykonane przez wrocławską firmę braci Huberów. Stropy nad piwnicami i biblioteką na poddaszu powstały jako płaskie masywne ceglane stropy Kleina.

Deskowanie widocznej wisząco-rozpierającej konstrukcji dachu nad aulą, wykonane przy użyciu przewiązek - tężników z drewna, w wielu wzorach i formach stosowanych w konstrukcjach szkieletowych, czyli Fachwerku - było także pomocą dydaktyczną. Zróżnicowano konstrukcje schodów - główne wykonano z granitu z kamiennymi policzkami; boczne wschodnie - z betonu ubijanego z żelaznym zbrojeniem i okładziną z ksylolitu; boczne zachodnie - z kutego żelaza ze stopnicami z drewna dębowego, a w dolnym biegu z granitu.

Granitowe stopnie innych, znajdujących się na osi głównego wejścia do budynku schodów, oparto na ażurowych, żelaznych, nitowanych belkach. Posadzki w przedsionkach i wewnętrznych korytarzach powstały z terazzo, natomiast podłogi izb lekcyjnych z drewna. Wykonanie budynku szkoły jako pomocy naukowej dotyczyło też elementów wystroju wnętrz, małej architektury otoczenia budynku i systemów instalacji.

Mimo zastosowania dużej różnorodności materiałów i metod konstrukcyjnych, twórcy architektury szkoły zachowali jednolitość dzieła o "średniowiecznej", malowniczej bryle, romanizujących wnętrzach i secesyjnej dekoracji rzeźbiarskiej. Architektura szkoły nie była i nie jest odbierana jak wzornik czy ekspozycja budowlana.

Ożywiona działalność ruchu ochrony środowiska kulturowego (Heimatschutzbewegung) w Niemczech około 1900 roku - zwolenników artystycznego wychowania młodzieży, wyrażała się w dążeniu do tego, aby obcowanie ze sztuką było udziałem jak najszerszych warstw społeczeństwa. Pisano wówczas, że "rzemieślnik, który nauczył się artystycznego postrzegania, będzie mógł wykonywać swój zawód ze smakiem i zrozumieniem". Przykładem wprowadzenia w życie tych idei była architektura gmachu szkoły zawodowej o starannie opracowanym wystroju elewacji i wnętrz.

W architekturze szkoły starano się uniknąć "w miarę możności jakiegokolwiek archaicznego naśladownictwa jakiejkolwiek przeszłej epoki". Czuwający nad realizacją Richard Plüddemann uważał, że projekt egzemplifikujący style: grecki, mauretański, czy renesansowy, za najgorszą interpretację pojęcia "pomocy dydaktycznej dla uczniów". Tematyka secesyjnych dekoracji rzeźbiarskich związana była z państwem, miastem, rzemiosłem oraz przedmiotami wykładowymi, a ornamenty na elewacjach i we wnętrzach - inspirowane światem roślin i zwierząt. Wykonane zostały przez wrocławskich twórców - rzeźbiarzy Wilhelma Künzla i Carla Hillera oraz znanego malarza - dekoratora Hansa Rumscha. Miały one znaczenie moralizatorsko-dydaktyczne, zawierały prostą symbolikę związaną z funkcją oświatową budynku. Konsekwencją mocnego rozczłonkowania i urozmaicenia bryły szczytami i nadbudówkami było natomiast użycie jak najprostszych form dekoracji na elewacjach. Zrezygnowano niemal zupełnie z gzymsów, a dekoracja rzeźbiarska powstała tylko na portalach, fryzach pod okapem, szczytach, na wieży - w kilku najbardziej eksponowanych miejscach elewacji.

Dekoracje elewacji frontowej mówiły o specjalności i usytuowaniu szkół w budynku. Nad wschodnim wejściem znajdował się napis Maschinen-Bau-Schule, a sąsiadujący z nim szczyt Dekoracje elewacji frontowej mówiły o specjalności i usytuowaniu szkół w budynku. Nad wschodnim wejściem znajdował się napis Maschinen-Bau-Schule, a sąsiadujący z nim szczyt zakończono kołem zębatym i regulatorem obrotów Jamesa Watta. Wykonane poniżej reliefy przedstawiały symbole rzemiosł związanych z budową maszyn - ślusarstwa (młotek, obcęgi, klucz) i kowalstwa (młot, kowadło, kleszcze) oraz narzędzia miernicze niezbędne dla tych zawodów (macki, trójkąt, przymiar) umieszczone wśród liści bluszczu i kasztanowca. Zachodni szczyt, należący do szkoły budowlanej, zwieńczono splecionymi ze sobą: cyrklem, kątownikiem i przykładnicą. Poniżej, nad oknem auli, powstały symbole zawodów murarza (młotek murarski, kielnia, poziomnica) i cieśli (piła, siekiera, kątownik).Te narzędzia i inne związane z budownictwem: kielnie, młoty, kilofy, pobijaki, zębaki można odnaleźć we fryzie pod gzymsem, wśród sosnowych gałązek. Nad wejściem zachodnim, wykuto napis Baugewerk-Schule, a poniżej, nad portalem - Ohn' Fleiss kein Preis ("bez pracy nie ma kołaczy") ozdobiony liśćmi, owocami i kwiatami kasztanowca. Na zworniku portalu w kształcie pnia sosny został wyrzeźbiony "pracowity" dzięcioł, a na innych dekorowanych ciosach - pisklę wśród gałązek sosnowych. Na górującej nad budynkiem wieży zegarowej powstała od strony północnej dekoracja w postaci pięciopolowego herbu Wrocławia, z godłem państwowym (pruski orzeł z królewskimi insygniami) i z datą "1902", oznaczającą początek budowy. Od strony zachodniej wykuto datę jej zakończenia - "1904". To podwójne oznakowanie wynikało stąd, że budynek wzniesiony na koszt miasta, został przekazany na własność skarbowi państwa.

Dekoracje rzeźbiarskie we wnętrzach związane były, podobnie jak na elewacjach, z symboliką rzemiosł budowlanych. Głowice kamiennych filarów i kolumn o romańsko-secesyjnych kształtach miały różnorodne dekoracje, wśród których można rozpoznać nieznacznie stylizowaną rodzimą florę i faunę. Było to odzwierciedleniem charakterystycznego dla Jugendstilu pragnienia nowości, buntu przeciwko kultowi antyku oraz miłości do ojczystej przyrody. Zastosowane tu motywy występowały na początku XX wieku również w innych niemieckich szkołach, a ich symbolika mówiła o szlachetnych celach, zaletach i przywarach uczniów, miała znaczenie wychowawcze. Można rozpoznać wśród nich symbole mądrości, nauki, wiedzy (kruk, sowa), siły, zdrowia, wytrzymałości, cnoty (dąb, sosna), "kwiatów i cierni" szkolnego życia (kwiaty dzikiej róży, ostrożeń, dziewięćsił). Powściągliwa dekoracja, mocno związana ze strukturą detalu architektonicznego (kamiennych kolumn w holu na parterze i w bocznej, zachodniej klatce schodowej) przywołują na myśl dzieła Henry'ego van de Veldego - belgijskiego architekta, inspiratora i teoretyka niemieckiej secesji oraz formy jego wnętrz Folkwang Museum w Westfalii z 1902 roku.

Aula szkoły, określana przez współczesnych jako "wytworna mimo prostoty form i wyposażenia", była jednym z nielicznych monumentalnych wnętrz, stanowiących komplementarne dzieło niemieckiej secesji we Wrocławiu. Wśród snycerskich dekoracji znajdujemy: symbole cechów (grupy narzędzi na wspornikach stropu) i kruki (pojedyncze i po dwa z pisklęciem, uznawane za symbol wiedzy i tworzenia). Secesyjny ornament w postaci splecionej i przenikającej się wici roślinnej na płycinach okładzin ściennych nawiązywał do prac Richarda Riemerschmidta, artysty związanego z ośrodkami niemieckiego Jugendstilu - monachijskim i drezdeńskim. Skromną dekorację malarską ścian w postaci płycin ograniczonych secesyjną ramą ornamentu w kształcie wici roślinnej, podobnej do dekoracji rzeźbionej w drewnie, wykonał Hans Rumsch. Nieistniejące dziś witraże auli zaprojektował profesor Limann z Frankfurtu. Większy witraż północnego okna ufundowały wrocławskie cechy: murarski, kamieniarski i ciesielski oraz magistrat miasta. Motywy widoczne na zdjęciu archiwalnym wnętrza, ukazują narzędzia charakterystyczne dla tych cechów budowlanych oraz symbole obu szkół oplecione roślinnością. Drugie, mniejsze okno, położone na zachód, zostało ufundowane przez dawnych uczniów szkoły rzemiosła budowlanego i jego dekoracja była związana z symboliką tej szkoły (trójkąt, cyrkiel i młotek) na jasnobeżowym tle, w otoczeniu wieńca kwitnących czerwonych róż. Aula jeszcze dziś posiada dobrze zachowane drewniane elementy wystroju wykonane między innymi przez wrocławską firmę J. Glier.

Budynek Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn, pod względem bogactwa form i symboliki dekoracji wyróżnia się na tle innych wrocławskich szkół przełomu wieków XIX i XX, rzeczowej i funkcjonalnej, podporządkowanej wymaganiom ekonomii. Obiekt ten należy do najwybitniejszych przykładów wrocławskiej secesji. Można go również zaliczyć do najlepszych realizacji budynków szkół niemieckich około 1900 roku.

Po II wojnie światowej budynki były użytkowane przez Instytut Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, następnie stały się siedzibą Wydziału łączności (od 1966 Elektroniki) Politechniki Wrocławskiej. W latach 1968-1970 został tu przeniesiony z gmachu głównego Politechniki Wydział Architektury. Część głównego budynku nadal należy do Wydziału Elektroniki PWr, a dawny dom dyrektorów stał się własnością Akademii Rolniczej. Dziś, po 100 latach od zbudowania Szkoły Rzemiosł Budowlanych jako pomocy dydaktycznej dla uczniów, jej dawna siedziba nadal służy kolejnym pokoleniom studentów jako przykład doskonałego rzemiosła budowlanego.




Źródło:
Agnieszka Gryglewska - Wykład inauguracyjny na Wydziale Architektury, wygłoszony 8.X.2004 i referatu na Międzynarodową Konferencję "Schola Architecturae. Idee-Projekty- Realizacje" z okazji 100-lecia budynku Wydziału Architektury PWr. Opublikowano w Piśmie Informacyjnym PWr "Pryzmat", nr 182, rok akad. 2004/2005


/ / / / 53-55 /