O Białokamieńskim Spisie Gospodarstw Domowych I Spisem Rzemiosła I Przemysłu Z Roku 1936
Poniższy tekst sporządziłem ok. 2005 r, i jest to połączenie fragmentu tłumaczenia małego, lecz ciekawego artykułu autorstwa Horsta Skoppa, umieszczonego w Waldenburger Heimattbote 10/2004, str. 10- 11 dotyczącego
Spisu Gospodarstw Domowych i Rzemiosła wraz z moim odpisem małego fragmentu biznesowego autentycznej Książki Adresowej Białego Kamienia z 1936 (to chyba jest to samo, ale nie mam pewności, na pewno ten sam rok).
Do wglądu tą książkę dał wtedy mi pan Roman M., za co serdecznie dziękuję. Dostępu do skserowanego odpisu, jaki wtedy sporządziłem tymczasem nie mam, więc wszelkie uwagi są mile widziane.
Sam się zdziwiłem, że zrobiłem takie połączenie, bo nie dziś już nie pamiętam skąd miałem takie niektóre informacje, lecz pod spodem dałem sobie- chyba na przyszłość dopisek:
wyjaśnienie Haupt Str= Adolf Hitler Straße; w źródle, od którego zacząłem- WHB- autor zmienił nazwę ulicy wszędzie na Haupt Str , mimo że w samym spisie nazywa się ona już tylko Adolf Hitler Straße. Str;
zdecydowałem się na powrót do nazwy użytej w Spisie, zamieniłem tylko na inicjały aby nie kłuło w oczy.
Proszę zwrócić uwagę, że pod jednym adresem czasem mieściło się nawet 5 firm.
---
We wczesnej części roku 2004 była mieszkanka górnej części Białego Kamienia Christa Strauch (z domu Stephan, teraz zamieszkała w Essen),
zaproponowała mi do wglądu spis ludności, rękodzielnictwa i przemysłu z roku 1936.
Bardzo się ucieszyłem, że tak mi zaufała dała mi w dobrym stanie przedruk tej książki. Także z tego miejsca chciałbym jej serdecznie podziękować.
Właściwie spis nosi nazwę ”Haustahaltvorstände” (stan domostw) i jest ułożony w porządku alfabetycznym. Zaczyna się od Ache Anna, wdowa, Salzbrunner Str 125,
i kończy na Zwiener Herbert, górnik, Salzbrunner Str 58. Na 64 stronach jest 60 nazw 04 zawodów i nazw ulic. W tym spisie nie tylko interesujący jest wykaz mieszkańców.
Czytam dużo znanych nazwisk poszczególnych rodzin. Czytając załączam wspomnienia.
Przykładowo nazwisko rodziny Wahlwiener, zamieszkałej na A.H. Str 4, którą znałem, bo mieszkali w pobliżu, w tak zwanym Stollberg i mieli także dzieci. Tego nazwiska nigdy później nie słyszałem.
Inne nazwiska są w spisie tylko raz, są jeszcze np.:Göttlich, Jämmrich i Huscher (moi dziadkowie) i Hofmann, ale tylko przez jedno „f”.
Inne nazwiska, przeciwnie, są bardzo często: Berger (45), Bittner (20), Böer (20), Böhm (34)), Elsner (27), Franke (22), Fritsch (19), Geisler (32), Hoffmann (81), Hübner (22), Jäkel (25),
Klenner (25), Krause ( 47), Langer (35), Liebig (26), Ludwig (27), Menzel(21), Müller(45) , Neumann (23), Opitz (32), Pohl (21), Renner (26), Rösner (25), Rudolph (22), Schäl (20),
Schmidt (68), Schneider (26), Scholz (88) , Siedel (56), Simon (20), Strauch (19), Tscherisch (21), Urban (21), Ulber (20), Vogt (32), Wagner (32), Walter (30), Weiß (24), Werner(25), Wolf (25).
Jest przy tym pewna specyfika, przy porównaniu z niemieckimi nazwiskami rodzin wymienionych w książkach telefonicznych, z czego można wnioskować:, podczas gdy osób o nazwisku Müller i Schmidt
na terenie Niemiec o tym nazwisku jest 334. 892 i 237. 012 i z tego wynika dla nazwiska Tscherisch, w takim wypadku 290 osób, a Schulz 131.224 przy 6 osobach, które na Białym Kamieniu miały takie nazwisko.
Scholz i Hoffmann natomiast są na BK znów znajdują się bardzo nieproporcjonalnie. W Saksonii i okolicach nazwisko Hoffmann (dwa „f”) rzadko jest spotykane, podczas gdy Hofmann jest spotykane na ogół.
W mojej rodzinie są Hoffmann i tu w saksońsko- okolicy południowo- turyngijskiej mam Hofmann, jeszcze do tego nie tylko w całej rodzinie. W ciągu 44 lat mojej kariery zawodowej w okręgu Stollberg w Saksonii,
spotkałem trzech kolegów o nazwisku Hoffmann, jak się później okazało, co później wszyscy podkreślali, pochodzili z Dolnego Śląska, wśród nich Manfred Hoffmann z Kuźnic k. Boguszowa.
Ale wróćmy do Białokamieńskiego Spisu z 1936. Tam na podstawie działalności wymienionych osób można bardzo dobrze ocenić, jak ważna rola górnictwa odgrywała rolę,
bo w przeważającej części wymienione były bezpośrednio w przemyśle przetwórstwa węgla kamiennego. To zostało przeważnie przy przydomkach Bergmann, Hauer, ale także Schlepper (górnik, rębacz, holownik kopalniany).
Dalej charakterystyczne jest to, że w tym kontekście często istnieje związek między inwalidami i wdowami.
Ulica Główna (dziś Andersa) nosząca do tego czasu inną nazwę była najdłuższą ulicą i przechodziła przez całą miejscowość. Zaczynała się numerem 1, gdzie mieszkały rodziny Fabig, Nößler, Berger i Lindner i kończyła się
na numerach ponad 200.
Pod numerem 212 znajdował się zajazd Schwarzes Roß (czarny koń) i nazwisko Adler Ernst- robotnik. Pomiędzy tym były karczma sądowa na Marktplatz 45, Bürgerheim pod nr 82 (karczma?), i Tiroler Hof pod nr 152..
W sumie na Białym Kamieniu było 31 lokali dla gości, część także tanecznych i dlatego także część miała sale do tego przystosowane (jak Preußische Krone).
Wiele miało wspólne pokoje i miało w cieplejszej części roku ogródki kawiarniane, jak np. Rehbockschenke, pod Chełmcem, na Konradowie, na Dorf Str 49; właścicielem tej karczmy był Gustav Kluge.
Bogata paleta rzemiosła pokazuje nasz lokalny przemysł. Dalsze dane dot. rękodzielnictwa i przemysłu:
Reklama na str. 787 Spisu: J. Rösner& Sohn Wysokościowe i głębokościowe budowle betonowe; Biały Kamień i Wałbrzych- Podgórze. Budowy od podstaw, przebudowy, wyposażenie przemysłowe,
roboty fasadowe, naprawy każdego rodzaju, usuwanie zagrzybienia, doradztwo budowlane, opracowanie projektu i planu finansowego.
Rodzaj lokalu/ ilość punktów |
Nazwa / lokalizacja współczesna iuwagi |
Właściciel |
Adres dawny |
Apteki 2 |
Berg- und Huttenapotheke Kamienica nr 100 od ponad stu lat to samo |
Drewitz Teodor |
A.H. Str 100 |
|
Hochwald- Apotheke Budynek nr 183 od ponad stu lat to samo |
Winkler Georg |
A.H. Str 147 |
Architekt |
|
Przibille Fritz |
A.H. Str 121 |
Sklep z częściami do samochodów 4 |
|
Machner August |
Fuchsberg 11 |
|
|
Klamt Konrad |
Hauptsrasse 133a |
|
|
Zimpel Richard |
A.H. Str 132 |
|
|
Teuber Franz |
Salzbrunnerstr 1 |
Wynajem samochodów 2 |
|
Hasler Fritz |
Sandstr 7 |
|
przy Gasthaus Neukretcham |
Muller Herbert |
A.H. Str 196 |
Lekarz 5 |
Lekarz kobiecy |
Dr. Faust [sic!] |
A.H. Str 123 |
|
|
Goehlich Herbert |
A.H. Str 78a |
|
|
Hubrich Alfred |
A.H. Str 198a |
|
|
Stephan Gerhard |
A.H. Str 131a |
|
|
Zimmerman Walter |
A.H. Str 114 |
Bank |
Kreiss- Sparkasse Waldenburg Nebenstelle Weisstein (okręgowa kasa oszczędnościowa oddział zamiejscowy BK) |
A.H.Str (?) |
Artykuły Budowlane 7 |
|
Henning Alfred |
Salzbrunner Str 47 |
|
|
Kruner Gebhardt |
Salzbrunner Str 38 |
|
|
Lerche Erich |
A.H. Str 87 |
|
|
Loth Walter |
Salzbrunner Str 48 |
|
|
Rösner& Sohn |
Altwasser Str. 10 |
|
|
Winter Konrad |
A.H. Str 167 |
Piekarnia 17 |
|
Bleich Robert |
A.H. Str 77 |
|
|
Burgel Fritz |
A.H. Str 109 |
|
|
Chmel Alfred |
Bahnhofstr. 17 |
|
|
Hiltmann Ernst |
Sand Str |
|
|
Hubel Erich |
Salzbrunner Str 5 |
|
|
Latusek Josef |
A.H. Str 42 |
|
Mummert Bäcker zwana tez Thera- Bäcker |
Mummert Alois |
A.H. Str 124 |
|
|
Olbrich Auguste |
A.H. Str 74 |
|
|
Opitz Wlihelm (wcz. Opitz Heinrich) |
A.H. Str 168 tel. 9773 |
|
|
Buschmann Karl |
A.H. Str 62 tel. 9783 |
|
|
Rother Paul |
A.H. Str 150 |
|
|
Sauer Josef |
Bahnhofstr 1 |
|
|
Schäl Max (ten od ubrań?) |
Salzbrunner Str 53 |
|
|
Scholz Artur |
Altwasser Str 16 |
|
|
Scholz Paul |
Dorf Str 23 |
|
|
Schulz Robert |
A.H. Str 188 |
|
|
Teige Hans |
Altwasser Str 3 |
|
|
Tikwe Walter |
A.H. Str 204 |
|
|
Wieland Oswald |
Bahnfofstr. 17 (wcześniej Konradstahler str b/n) te/. 9786 |
Kopalnia |
Niederschlesiche Bergbau AG Niebag |
|
Neu Weißstein |
Wyrób pościeli 2 |
|
Hacker& Dasler |
Mittel Str 5 |
|
|
Walter |
Mittel Str 3 |
Bednarz 2 |
|
Scheumann Adolf |
A.H. Str 190 |
|
|
Thast Gustav |
A.H. Str 75 |
Skład piwa 2 |
Haase- Brauerei |
|
Altwasser Str 13 |
|
Haselbach- Brauerei, Zur Namslauer |
|
A.H. Str 208 |
|
Schultheiss- Vassenhoffer Brauerei AG |
|
A.H. Str 65 |
Druk książek i introligator 2 |
|
Männig |
A.H. Str 141 |
|
|
Opitz Heinrich (Ten od widokówek; Właściciel dziedzictwa rodziny Opitz) |
A.H. Str 64 |
Handel książkami i artykułami papierniczymi 2 |
|
Böhm Margarette |
Altwasser Str 1 |
|
|
Kunert Marie |
A.H. Str 124 |
|
|
Opitz Heinrich |
A.H. Str 64 |
Dekarz 2 |
Budynek nr 137 dzis. biblioteka |
Gürlich Paul |
A.H. Str 119 |
|
|
Scholz Hermann |
Salzbrunner Str 12 |
Dentysta 2 |
|
Hanke Emil |
A.H. Str 135 |
|
|
Küchler Erwin (praktyka państwowa) |
A.H. Str 140 |
Destylacja 2 |
|
Fabig& Sohn |
A.H. Str 194 |
|
|
Engler Bernhardt |
A.H. Str 45 |
Drogeria 3 |
Gluckauf- Drogerie Kamienica nr 2 na samym rogu mijanki, obecny rybny |
Grosser Karl Heinz |
Altwasser Str 1 |
|
|
Heisig Paul |
A.H. Str 156 |
|
|
Horlitz Fritz |
Salzbrunner Str 1 |
Artykuły żelazne 2 |
Przedstawiciel firmy A. Hoffmann G.m.b.H. |
Lange Erich |
Altwasser Str 2 |
|
|
Rudolph Richard |
A.H. Str 109 |
Części elektryczne 6 |
|
Bartos Gustav |
A.H. Str 108 |
|
|
Brokol Heinrich |
A.H. Str 68 |
|
|
Galle Erich |
A.H. Str 163 |
|
|
Müller Max |
A.H. Str 123 |
|
|
Stiller Heinrich |
Salzbrunner Str 58 |
|
|
Winkler Fritz |
A.H. Str 131 |
Handel rowerami 3 |
|
Hattwich |
A.H. Str 182 |
|
|
Herberg |
Salzbrunner Str 1 |
|
|
Kühn |
A.H. Str 84 |
Farby i lakiery |
|
Bruns |
Bismarckweg 17a |
Handel rybami |
|
Heilmann Heinrich |
Altwasser Str 1 |
Przetwórnia mięsa i sklep z kiełbasami 18 |
|
Berger Paul |
A.H. Str 96 |
|
|
Schebitz Willi |
A.H. Str |
|
|
Welz Alfred |
A.H. Str |
|
|
Bischoff Friederich |
A.H. Str 65 |
|
|
ärtner Bruno |
A.H. Str |
|
|
Geisler Alfred |
A.H. Str 137 |
|
|
Geisler Erich |
Hartauer Str 4 |
|
|
Häbel Paul |
A.H. Str 53 |
|
|
Heinrich Max |
Dorfstr 32 |
|
Budynek nr 137 dzis. biblioteka |
Herse Oswald |
A.H. Str 119 |
|
|
Hornig Walter |
A.H. Str 212 |
|
|
Jakobowsky Oswald |
A.H. Str 14 tel. 9778 |
|
|
Lhotta Klemens |
A.H. Str 143 |
|
|
Ludwig Konrad |
Altwasser Str 16 |
|
|
Schumann Albert |
A.H. Str 126 |
|
|
Schumann Max |
Dorfstr 11 |
|
|
Seidel Bernhardt |
Salzbrunner Str 3 |
|
|
Seppelt Hermann |
Altwasser Str 14 |
|
|
Welz Alfred |
A.H. Str 41 |
|
|
Wendler Erich |
Bahnhofstr 23 |
Fryzjer 15 |
|
Elsner Josef |
A.H. Str 80 |
|
|
Schmolla |
A.H. Str |
|
|
Chroncz Friederich |
Friedhowsweg 28 |
|
|
Elsner Josef |
A.H. Str 80 |
|
|
Fuchs August |
A.H. Str 87 |
|
|
Hein Walter |
Bahnhofstr 8 |
|
|
Koch Richard |
A.H. Str 106 |
|
|
Lempert Max |
A.H. Str 121 |
|
|
Littmann Alfred |
Dorfstr 39 |
|
|
Messner Luize |
A.H. Str 137 |
|
|
Riechstein Karl |
A.H. Str 160 |
|
|
Rontke Otto |
Dorfstr 20 |
|
|
Rudolf Helmut |
Bahnhofstr 24 |
|
wcz. pod tym numerem bud. także A. Blisniok, art. spożywcze, tel. 9774 |
Schier Emil |
A.H. Str 146 |
|
|
Schmolla Georg |
A.H. Str 60 |
|
|
Schneider Ernst |
A.H. Str 60 |
|
|
Seidel Luize |
A.H. Str 163 |
Właściciel powozu 16 |
|
Fellgiebell Fritz |
Salzbrunner Str 4 |
|
Budynek nr 137 dzis. biblioteka |
Böer Paul |
A.H. Str 119 |
|
|
Fehlt Heinrich |
Dorfstr 24 |
|
|
Heusler Franz |
Bahnhofstr 26 |
|
|
Hund Fritz |
Salzbrunner Str 57 |
|
|
Kuhn Josef |
A.H. Str 85 |
|
|
Rauer Hermann |
Salzbrunner Str 34 |
|
|
Schäl August |
Hochgasse 1 |
|
|
Schinner Robert |
Salzbrunner Str 4 |
|
|
Springer Wilhelm |
Sand Str 1 |
|
|
Tassel Richard |
A.H. Str 102 |
|
|
Wagner Richard |
Bahnhofstr 38 |
|
|
Wolf Karl |
Hartebuschweg 16 |
|
|
Zimpel Richard |
A.H. Str 132 |
Lokale dla gości 31 |
Gasthaus Deutsches Haus Budynek nr 113 |
Berger Wolfgang |
A.H. Str 93 |
|
Gasthaus zur Schönen Aussicht Budynek nr 60a |
Bock Rafael |
Hartebuschweg 30 |
|
Gasthaus zum Waldfrieden |
Eichner Fritz |
Dorfstr 39 |
|
Deutscher Frieden Budynek nr 171 |
Elsner Robert |
A.H. Str 137 |
|
Gerichtskretscham Karczma sądowa |
Engler Bernhardt |
A.H. Str 45 |
|
|
Giersch Berta |
Bahnhofstr 37 |
|
Gasthaus zum Tiefbau Budynek nr 30 |
Hahn Paul |
Juliusschacht 31 |
|
Gasthaus zum Tiroler Hof Kamienica nr 152 |
Hamich Karl (wcz. Reinhold Maywald) |
A.H. Str 152 |
|
Gasthaus zum Hochwald Budynek nr 137 dzis. biblioteka |
Heilmann Helene |
A.H. Str 119 |
|
Gasthaus zum Guten Quelle (ragnar: później Hermann Bartsch "Zum Preussischen Kronprinzen) Dom nr 122 |
Hilgert Hugo |
A.H. Str 126 (obok był ten sam numer co dziś) |
|
Gasthaus zum Burgerheim Kamienica nr 82 |
John Albert (Anglik?) |
A.H. Str 82 |
|
Gasthaus zum Preußischen Krone Budynek nr 55 |
Kasper Oskar |
A.H. Str 35 |
|
Gasthaus zum Finsterbrunn Budynek nr 25 |
Kintscher Josef |
brak adresu |
|
Schauburg- Café Kino Zorza |
Klose Fritz |
A.H. Str 145 |
|
Rehbockschänke Budynek nr 49 |
Kluge Gustav |
Dorfstr 49 |
|
Café „Weißer Stein“ Urząd Pocztowy Wałbrzych nr 6 |
Latusek Josef |
A.H. Str 140 |
|
Gasthaus zum Wilhelmsgrube Szyb Witold ? |
Liebig Karl |
brak adresu |
|
Gasthaus „Schwarzes Roß“ Budynek nr 6 (Petroniusz: inna nazwa: Friedenshoffnung) |
Müllers Erben, Paul (Müller)[2] |
A.H. Str 212 |
|
Gasthaus Neukretcham nn lokalizacja - patrz inne pod tym adresem |
Reubert Fritz |
A.H. Str 196 |
|
Gasthaus zum Försterhaus Budynek nr 173 |
Bieles Gustav |
A.H. Str 139 |
|
Gasthaus zum Steinbruch Budynek nr 24 |
Sandmann Alfred (wcz. Josef Nerger) |
Salzbrunner Str 49 |
|
Gasthaus zum Fuchsberg Budynek nr 5 |
Sandmann Josef |
Fuchsberg 21 |
|
Gasthaus zur Glasshütte (Schankwirtschaft) Budynek nr 20 |
Sauerß Richard |
Hochwald Str 21 |
|
Gasthaus zur Gemeindemühle Budynek nr 1 wcześniej tutaj był Warehaus Willi Jilge tel. 9780 |
Schade Wilhelm (wcz Georg Beyer i Paul Mende) |
Altwasser Str 19 |
|
Gasthaus Goldener Frieden Budynek nr 14 Gospoda Meiera (dawna? wątpliwości nasuwa fakt iż był to dziedziczny lokal, inny właściciel i nazwa ulicy) |
Scholz Gotthard |
Dorfstr 14 |
|
Gasthaus Deutscher Kaiser Budynek nr 14-16 |
Schüttig Klara (wcześniej Heinrich Leupold?) |
A.H. Str 16 |
|
Gasthaus Steiernes Kreuz Warsztaty MZB (dawna gospoda Zum Steinernen Kreuz |
Simon Fritz |
)A.H. Str 40 |
|
Gasthaus zum Namslauer |
Vetter Erich |
A.H. Str 208 |
|
Gasthaus Glückauf nazwa podpowiada Sobięcin, lecz ulica to Żeromskiego; niżej bylą drogeria o podobnej nazwie |
Wunder Kurt |
Altwasser Str 13 |
|
Gasthaus zum Eisenbahn Sklep spożywczy MET-MARK |
Weigang Anna |
Bahnhofstr 33 |
|
Gasthaus zum Annahof Wałbrzyski Ośrodek Kultury |
Wagner Hans |
A.H. Str 149 |
Ogrodnictwo i sklepy z kwiatami 5 |
|
Brauner Friederich |
ul. Miłosna Vergißmennicht Str b/n |
|
|
Jungitsch Adolf |
Salzbrunner Str 50 |
|
|
Lindner Emma |
A.H. Str 68 |
|
Budynek nr 137 dzis. biblioteka |
Süßmann Klara |
A.H. Str 119 |
|
Ludowa, ogrodnictwo i szkalrnie był przedwojenne? |
Hanel Kurt |
Friedhofsweg 1b |
Handel towarami mieszanymi 4 |
|
Hanel Jsef |
Salzbrunner Str 45 |
|
|
Hartmann Else |
A.H. Str 62 |
|
|
Hoffmann Walter |
Bahnhofstr 22 |
|
|
Simon Karl |
Altwasser Str 1 |
Fabryka (huta) szkła uw. [4] |
|
Weihrauch& Zimmer |
Hochwaldstr 15 |
Towary hurtowe[5], spółdzielnia konsumencka, biuro, centrala, piekarnia parowa [6] |
Budynek nr 7 A |
|
Bahnhofstrasse 7/ 9 |
Pośrednictwo w wykupie gruntu |
|
Klinkhart Theodor |
A.H. Str 143 |
Artykuły kuchenne AGD 2 |
|
Lange Erich, przedstawiciel firmy A. Hoffmann GmbH |
Altwasser Str 2 |
|
|
Olbrich Max |
A.H. Str 166 tel. 9775 |
Położne 4 |
|
Heinrich Johanna |
Friedhofsweg 1 |
|
|
Kunze Marie |
A.H. Str 146 |
|
|
Müller Agnes |
Bahnhofstr 6 |
|
|
Raupach Berta[7] |
A.H. Str 107 |
Sklep z kapeluszami |
|
Ludwig Berta |
Salzbrunner Str 64 |
Kino |
Schauburg- Lichtspiele |
|
A.H. Str 145 |
Hydraulik 4 |
|
Erber Otto |
Altwasser Str 1 |
|
|
Hamman Alfred |
Salzbrunner Str 20 |
|
|
Nentwich Hermann |
Bahnhofstr 20 |
|
|
Stüring Paul |
A.H. Str 77 |
Towary kolonialne 34 |
|
Böhm Karl |
A.H. Str 89/ 91 |
|
|
Brandt& Raewe |
A.H. Str 117 |
|
|
Brehmer Otto |
A.H. Str 159 |
|
ul. Baczyńskiego Krzysztofa Kamila |
Friederich Fritz |
Dorfstr 17b |
|
|
Friese Josef |
A.H. Str 128 |
|
|
Ganselische Erben |
A.H. Str 99 |
|
|
Hanschmann Heinrich |
Altwasser Str 1 |
|
|
Herzog Hans |
Altwasser Str 14 |
|
Budynek nr 56 |
Hoffmann Georg |
A.H. Str 56 |
|
Kaisers- Kaffegeschaft oddz. Biały Kamień (firma istnieje do dzisiaj) Budynek nr 58 |
|
A.H. Str 58 |
|
|
Kindler Ernst |
A.H. Str 62 |
|
|
Kuhnert Herbert |
A.H. Str 86 |
|
|
Küchler Gerhard |
A.H. Str 95 |
|
|
Lachnit Wendelin |
Hartauer Weg 3 tel 9771 |
|
|
Lange Erich, przedstawiciel firmy A. Hoffmann GmbH |
Altwasser Str 2 |
|
|
Ludwig Gustaw |
Salzbrunner Str 64 |
|
Kamienica nr 160 ? |
Ludwig Robert |
Biały Kamień- Hartau (adres urzędowy?) |
|
|
|
filia: Fuchsberg |
|
|
Melzer Otto |
Salzbrunner Str 28 |
|
prowadził także sprzedaż alkoholi |
Müller Hugo (dawniej wraz z Otto Kurtigiem) |
A.H. Str 72 tel. 9777 |
|
|
Nentwig Fritz |
A.H. Str 146 |
|
|
Nitschke Konrad |
A.H. Str 166 |
|
|
Olbrich Max |
A.H. Str 166 |
|
|
Otto Richard |
Neue Str 11 |
|
|
Blaschke Willi |
A.H. Str 17 |
|
|
Riller Elfriede |
Bahnhofstr 22 |
|
|
Roszak Elisabeth |
Salzbrunner Str 12 |
|
|
Schreiber Fritz |
Altwasser Str 15 |
|
|
Stodtko Wlhelm |
A.H. Str 165 |
|
|
Torka Eduard |
Bahnhofstr 24 |
|
|
Tscherisch Fritz |
Bahnhofstr 17 |
|
Spółdzielnia Konsumencka Dolnośląskiego Okręgu Przemysłowego |
|
Bahnhofstr 7/9 |
|
|
Walter Gertrude |
A.H. Str 104 |
|
|
Walther Paul |
A.H. Str 63 |
|
|
Wieland Emil |
Bahnhofstr 35 |
|
|
|
|
Administracja upadłościowa (syndyk?) |
|
Emmrich Wilhelm |
Hochwaldstr 20 (nie 21!) |
Wyrób koszyków 2 |
|
Felgenhauer |
Hartauer Weg 1 |
|
|
Klose Wilhelm |
Salzbrunner Str 20 |
Kuśnierz |
|
Misiac Edmund |
A.H. Str 85 |
Malarz 12 |
|
Heinrich Johannes |
Bismarckweg |
|
|
Tietze Paul |
Salzbrunner Str |
|
|
Peter Lurt |
Hochwaldstr 2 |
|
|
Barrthel Hermann |
Friedhofsweg 18 |
|
|
Graner Josef |
Bahnhofstr 6 |
|
|
Lachner Franz |
Neu Salzbrunn Siedlung 1(Nowe Szczawno, ok. dziś ul Równoległej?) |
|
|
Hardt Wilhelm |
Birkenweg 1 |
|
|
Funke Erich |
Salzbrunner Str 47 |
|
|
Brendel Oswald |
Salzbrunner Str 31 |
|
|
Schmidt Josef |
Salzbrunner Str 6 |
|
|
Müller Rudolf |
Steilerweg 5 |
|
|
Habrich Paul |
David Str 18 |
Zakład Maszynowy |
„Silesia“ |
|
Salzbrunner Str 59 |
Handel mlekiem i produktami mleczarskim 7 |
|
Töppisch Gerhardt |
A.H. Str 180 |
|
|
Klinner Fritz |
A.H. Str 128 |
|
|
Misiac Else |
A.H. Str 85 |
|
|
Simon Paul |
A.H. Str 144 |
|
|
Teuber August |
A.H. Str 124 |
|
|
Teuber Paul (wcz. Bruno Neldner) |
Salzbrunner Str 33 |
|
|
Tscherisch Emil |
Bahnhofstasse 14 |
Sklep z meblami 3 |
|
Teuber Franz |
Salzbrunner Str 1 |
|
|
Giersch Ernst |
Salzbrunner Str 42 |
|
|
Wiehmert Karl |
A.H. Str 129 |
Handel owocami i warzywami 4 |
|
Nitschke Gustaw |
Birkenweg 3 |
|
|
Heyne Willi |
Ahornweg 10 |
|
|
Günther Richard |
A.H. Str 80 |
|
|
Birke Robert |
A.H. Str 125 |
Zdun 3 |
|
Heymann Friderich |
A.H. Str 105 |
|
|
Laqua Josef |
A.H. Str 198 |
|
|
Lentwojt Emil |
A.H. Str 106 |
Fotograf |
|
Schmidt Heinrich |
A.H. Str 116 |
Porcelana i szkło |
|
Lange Erich |
Altwasser Str 2 |
Sprzątaczka |
|
Hattwich Luise |
A.H. Str 160 |
Specjalistyczny sklep radiowy 2 |
|
Rother Ernst |
A.H. Str 168 tel. 952 |
|
|
Schamberger Hans |
A.H. Str 165 |
Towary spożywcze ekologiczne, rzadkie, dla dietetyków itp. |
|
Huhn Annemarie |
A.H. Str 116 |
Budowa rurociągów |
|
Jahk Otto |
A.H. Str 164 |
Rzeźnia końska |
|
Müller Alfred |
Salzbrunner Str 29 |
Siodlarz 7 |
|
Erbrich Alois |
A.H. Str 131 |
|
|
Fitchtner Paul |
A.H. Str 138 |
|
|
Großpietsch Oswald |
Salzbrunner Str 20 |
|
|
Krebs Hermann |
Altwasser Str 1 |
|
|
Schiedrich Richard |
A.H. Str 157 (jednak ciut Ropucha miałą rację myśląc, że Budynek nr 89 to dziś, Andersa 57 :) |
|
|
Teuber Hermann |
Hartauer Weg 9 |
|
W 1933 pod tym nr bud. zanotowany był także W. Christ - handel butami i skórami tel. 9776 |
Treutler Hermann |
A.H. Str 128 |
Tartak |
Püschel Paul & Co. |
Sarrazinbrücke Wiadukt (Wałbrzych / Wysockiego) |
To było według mnie albo, tuż przy torach kolejowych, w dole, obok mostu lub na terenie dzisiejszych hurtowni Tartak (dawny)wydaje mi się zbyt odległą lokalizacją |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ślusarz 4 |
wcześniej pod tym adresem: Alois Mammert- Piekarnia, tel.9779 |
Hoffmann Fritz |
A.H. Str 27 |
|
|
Rudolf Richard |
A.H. Str 109 |
|
|
Steinberg Bruno |
Hochwaldstr 3b |
|
|
Zock Josef |
Bahnhofstr 29 |
Kowal 4 |
myślę,że to było w głębi Dom nr 69 |
Finster Otto |
A.H. Str 51 |
|
|
Hattwich Konrad |
A.H. Str 182 |
|
przy Gasthaus Neukretcham |
Krinke August |
A.H. Str 196 |
|
Budynek nr 101-103, Kuźnia (dawna) |
Riedel Paul |
A.H. Str 83 |
Krawiec 16 |
|
Albrecht Alfred |
Salzbrunner Str 23 |
|
|
Gawenda Josef |
A.H. Str 167 |
|
|
Kaps Josef |
A.H. Str 124 |
|
|
Kunze Felix |
Siedlunsring 18 |
|
|
Ohm Felix |
A.H. Str 210 |
|
|
Petera Anton |
Feld Str 1 |
|
|
Porrmann Fritz |
A.H. Str 62 |
|
|
Radeck Konrad |
Salzbrunner Str 2 |
|
|
Raupach Fritz |
A.H. Str 91 |
|
|
Schilg Walter |
A.H. Str 115 |
|
|
Schwarzer Richard |
Konradstahler Siedlung 7 |
|
|
Soika Josef |
A.H. Str 76 |
|
|
Strauch Ernst |
A.H. Str 72 |
|
|
Thorausch Paul |
A.H. Str 67 |
|
|
Wagner Paul |
A.H. Str 146 |
|
|
Wiest Otto |
A.H. Str 4 |
Krawcowa 14 |
|
Bergmann Gertrude |
A.H. Str 107 |
|
|
Dierich Berta |
Salzbrunner Str 53 |
|
|
Fuhrmann Emilie |
Fuchsberg 34 |
|
|
Gebhardt Emma |
A.H. Str 36 |
|
|
Geier Marta |
A.H. Str 82 |
|
|
Hanke Marta |
Altwasser Str 7 |
|
|
Heintsch Marta |
Titus Str 7 |
|
|
Ludwig Emma |
Titus Str 22 |
|
|
Mohaupt Emma |
Spartauer Weg 13a |
|
|
Opitz Marta |
A.H. Str 27b |
|
|
Thorausch Marta |
A.H. Str 27a |
|
|
Ulbrich Cäcilie |
Bahnhofstr 15 |
|
bud. za Budynek nr 63 widoczny na planie: pl. Kołłątaja Hugona ks. |
Vogt Elfriede |
A.H. Str 47 |
|
|
Völkel Theresia |
A.H. Str 109a |
Czekolady i konfitury |
|
Schmalbruch Klara |
A.H. Str 103 |
Fabryka butów |
|
Frielitz Hugo |
Bahnhofstr 11 |
Szewc 20 |
|
Buballa Franz |
A.H. Str 69 |
|
|
Fitzke August |
Salzbrunner Str 1 |
|
|
Illner Josef |
Fuchsberg 35 |
|
|
Hofmann Karl |
A.H. Str 9 |
|
|
Nowag Franz |
A.H. Str 176 |
|
|
Opitz Bruno |
Konradstahler Siedlung 7 |
|
|
Bergmann Ferdinand |
Salzbrunner Str 16 |
|
|
Bartsch Franz |
Altwasser Str 1 |
|
|
Bieder Heinrich |
Salzbrunner Str 40 |
|
|
Ermilich Richard |
Dorfstr 3 |
|
|
Fritschke Hermann |
A.H. Str 49 |
|
|
Gierth Hermann |
Bahnhofstr 16 |
|
|
Gillner Robert |
A.H. Str 11 |
|
|
Gottwald Adolf |
A.H. Str 159 |
|
|
Hein Heinrich |
A.H. Str 2 |
|
|
Heinzel Gustav |
Konradstahler Siedlung 9 |
|
prawd. Budynek nr 121 |
Kastner Anton |
A.H. Str 97 |
|
|
Krause Heinrich |
Salzbrunner Str 18 |
|
|
Mai Waldemar |
Hartauer Weg 12 |
|
|
Lengfeld Martin |
A.H. Str 163 |
Sklep z butami 3 |
|
Kirschke Robert |
A.H. Str 111 |
|
|
Reiß Walter |
A.H. Str 35 |
|
|
Schweitzer W.& Sohn |
A.H. Str 95 |
Fabryka wody mineralnej 2 |
|
Knerlich Robert |
A.H. Str 174 |
|
|
Worbs Franziska |
Bahnhofstr 3 |
Spedycja towarów |
Bahnhofspediteur |
Werner Alfred |
Bahnhofstr 3 |
Kamieniarz 3 |
|
Anders Hermann |
Hartauerweg 12 |
|
|
Hattwich& Br ückner |
A.H. Str 131b |
|
|
Koch Hermann |
Hartebuschweg 28 |
Kołodziej 4 |
|
Schiedrich Gustav |
A.H. Str 74 |
|
|
Reinmann Alfred |
A.H. Str 163 |
|
|
Schöbel Gustav |
A.H. Str 7 |
|
|
Werner Ernst |
Bahnhofstr 13 |
Tekstylia 11 |
Kaufhaus Hanke Budynek nr 135 |
Hanke Richard |
A.H. Str 115 |
|
|
Kopsch Margarete |
A.H. Str 94 |
|
|
Lack Marta |
A.H. Str 170 |
|
|
Lanke Ernst |
Salzbrunner Str 46 |
|
|
Matthäus Ida |
A.H. Str 171 |
|
|
Menzel Paul |
A.H. Str 165 |
|
|
Rösner Franziska |
A.H. Str 202 |
|
|
Rudolf Alwine |
A.H. Str 162 |
|
|
Seidel Charlotte |
Sand Str 1 |
|
|
Thäsler Margarete |
David Str 4 |
|
|
Wagner Gustav |
A.H. Str 206 |
Stolarz 8 |
|
Fietz Richard |
A.H. Str 92 |
|
|
Graner& Hanel |
A.H. Str 20 |
|
|
Hattwich August |
A.H. Str 172 |
|
|
Kluge Walter |
Dorfstr 40 |
|
|
Moschner August |
Salzbrunner Str 16 |
|
|
Reipert Adolf |
A.H. Str 60 |
|
|
Reisner Konrad |
A.H. Str 131 |
|
|
Scholz Fritz |
A.H. Str 47 |
Zegarmistrz 4 |
|
Holzapfel Paul |
A.H. Str 144 |
|
|
Rippchen Gotthard |
A.H. Str 169 |
|
|
Rüffer Paul |
A.H. Str 89 |
|
|
Völkel Rudolf |
A.H. Str 84 |
Przedstawicielstwa 3 |
|
Beyer Georg |
Ring Siedlung |
|
Handelsvertretter S D H |
Hardwin Ernst |
Dorfstr 25 |
|
Handelsvertretter S D H |
Reigeber Oskar |
|
|
|
Schreyer Waldemar |
A.H. Str 166 |
Handel winem |
|
Buern Ernstytku |
A.H. Str 87 |
Handel bydłem 2 |
|
Gregor Paul |
A.H. Str 155 |
|
|
Neubert Fritz |
A.H. Str 96 |
Handel towarami podstawowego użytku/ Handel przedpłatowy[9] |
|
Glätzer Alfred |
Bahnhofstr 20 |
|
|
Grundmann Anna |
A.H. Str 80 |
|
|
Günther Richard |
A.H. Str 60 |
|
|
Hornig Emilie |
Bahnhofstr 25 |
|
|
Springer Elfriede |
Mittel Str 6 |
|
|
Weiß Marta |
A.H. Str 151 |
Gazety |
Weißsteiner Nachrichten, Buchdruckerei Opitz |
|
A.H. Str 64 |
Cygara, papierosy, tabaka 4 |
|
Bahr Anna |
A.H. Str 186 |
|
|
Siwka Emma |
A.H. Str 66 |
|
|
Wiesner Marta |
A.H. Str 94 |
|
|
Worbs Marta |
Bahnhofstr 23 |
Dalej następuje spis urzędów- wszystkie w Ratuszu- Hochwaldstrase 21b:
Rodzaj organizacji |
Prowadzący |
Adres dawny |
Urząd i Rada Gminy: |
Burmistrz Kümmel Ernst |
|
|
Erster Beirgeordneter (naczelny rady) Schmidt |
Juliusschacht 3 |
Komisja gminy |
Heymann Georg |
|
Stowarzyszenie szkół zawodowych |
Przewodniczący Kümmel Ernst |
|
Stowarzyszenie szkół zawodowych na wiejskie szkoły zawodowe |
Przewodniczący Kümmel Ernst |
|
Komisja sprawdzająca budżet gminy |
Asystenci Keller i Grun |
|
Komisja sprawdzająca wydatki |
Niższy asystent Horning i asystent Keller |
|
Wydział szkolny |
Przewodniczący Kümmel Ernst |
|
Komisja kontroli stowarzyszeń na okręg Waldenburg w stow. gmin ziemskich |
Kümmel, Keller |
|
Opieka społeczna |
Höfig Gustav, Lindner August |
|
Dolnośląskie Stowarzyszenie Ochrony przed Gruźlicą |
Kümmel, Rauer |
|
Stowarzszenie Waldheimstätten Weisstein, Waldenburg, Salzbrunn |
Kümmel Ernst |
|
Kościoły i szkoły:
Instytucja |
Przewodniczacy |
Zarząd gminy ewangelickiej |
I. Pastor Gaupp |
|
II. Pastor Schepky |
|
Diakon: Aust Max |
Szkoła Ewangelicka I |
Rektor: Marklein Kurt |
Szkoła Ewangelicka II |
Rektor: Gebhardt Karl |
Szkoła Ewangelicka III |
Rektor: Krug Kurt |
Szkoła pomocnicza |
Kierownik: Schubert Paul |
Zarząd katolicki |
Ksiądz Hugo Steiner, |
Szkoła katolicka |
Stanowisko rektora wolne |
Na Białym Kamieniu działało 10 organizacji i stowarzyszeń nazistowskich, od NSDAP do NSKK
Stowarzyszenia i organizacje ze spisu::
Gmina Baptystów |
August Lack |
Towarzystwo budowlane Konradów GmbH |
Ernst Grun |
Związek zawodowy majstrów/ (?) mistrzów głównych |
R. Ring |
Związek wyznawców Biały Kamień |
Schepsky (raczej pastor Schepky) |
Niemiecko- ewangelickie stow. mężczyzn |
Gustav Höfig |
Niemieckie stow. Jugendkraft (siły młodych) |
Richard Berger |
Niemieckie stow. Stenografów |
Ewald Weist |
Stow. Elektryczne Konradów |
Reinhard Damke |
Ewangelickie stow. Rodziców Nieder Salzbrunn |
Alfred Felgenhauer |
Ewangelicka Grupa Kobiet „Słowo i Praca” |
Alwine Jentsch |
Ewangelickie Stow. Mężczyzn Nieder Salzbrunn |
Robert Schönig |
Ewangelickie Stow. Młodych Mężczyzn |
Max Aust |
Ewangelickie Stow. Ludowe |
Wilhelm Schoefer |
Stow. Kobiet Konradów |
Emma Scholz |
Ochotnicza Straż Pożarna Konradów |
Valentin Graner |
Ochotnicza grupa sanitariuszy Czerwonego Krzyża |
Emil Bieder |
Stow. Czeladników |
Oswald Puschmann |
Stow. Czeladników I Rzemieślników |
Alfred Peuser |
Stow. Posiadaczy Gruntów i Domów |
Richard Denner |
Stow. Posiadaczy Domów Konradów |
Gustav Klinge |
Stow. Kompanów Szczawienko |
Paul Raschdorf |
Katolicki Związek. Kobiet |
Maria Stein |
Katolickie Stow. Młodych Mężczyzn |
Paulick |
Katolickie Zgromadzenie Młodych |
|
Karitas [sic] |
Hugo Steiner |
Katolickie Stow. Mężczyzn i Młodych Mężczyzn „Święty Józef” |
Hugo Steiner |
Stowarzyszenie hodowców zwierząt domowych |
Karl Förster |
Stowarzyszenie gwarków |
Heinrich Meinhardt |
Stow. sportów siłowych |
Bernhardt Engler |
Stow. Kompanów Wojennych |
Heinrich Böhm |
Stow. Śpiewających Mężczyzn „Jedność- Wesoły Śpiewak” |
Max Pohl |
Stow. Śpiewających Mężczyzn „Śpiewacza jedność” |
Wilhelm Emmrich |
Stow. Najemców |
Richard Pätzold |
Stow. Rowerzystów |
Oskar Kasper |
Stow. Palaczy Tytoniu „Jedność” |
Wilhelm Köhler |
Stow. Palaczy Tytoniu „Przyjemność” |
Josef Hanig |
Stow. Palaczy Tytoniu „Towarzyskość” |
Gustav Scholz |
Związek (rodzin?) wielodzietnych |
Karl Pultar |
Stow. na rzecz Sierot |
Wilhelm Keller |
Stow. byłych więźniów wojennych |
Artur Schönig |
Stow. Śpiewaków- Chór Ludowy „Concordia 1863” |
Fr. Scholz |
Tow. Oszczędnościowo- Budowlane |
Daniel Schmidt |
Tow. Sportowe „Germania” |
August Hornig |
Związek Niemców Sudeckich |
Josef Korzer |
Stow. Teatralne „Humor” |
Alfred Krieg |
Stow. Gimnastyczne DT |
Paul Raucher |
Stow. Posiadaczy Domów i Gruntów Szczawienko |
Thomas Matzyschok |
Stow. Komunikacyjne |
Gebhardt |
Stow. Hodowców Kóz |
Paul Schmidt |
Bardzo dziwne są te liczby i ilość różnego rodzaju stowarzyszeń i stow. życiowych. Także członkowie mojej rodziny byli w DT, ale nie w godnym uwagi stow. palaczy. Wprawdzie także, że dystrybucja tytoniu była wyłącznie
w rękach kobiet jak się z w Spisu można dowiedzieć. Nie wiedziałem zupełnie, że stowarzyszenia palaczy miały nazwy- w szkole mówiło się o Kolegium Palaczy (…)
[2] wlasnosc dziedziczna rodziny
[3] wlasnosc dziedziczna rodziny
[7] z innego artykułu: zgwałcona przez Rosjan w 1945